2786 numaralı Kars vilayeti Zaruşad (Arpaçay) sancağı nüfus defterinin transkripsiyon ve değerlendirilmesi

Abstract

XIX. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu için hemen hemen her alanda yeniliklerin yapıldığı bir yüzyıl olmuştur. Vergi sisteminin yeniden düzene konulması ve devletin gelir kaynaklarının tespit edilebilmesi için II. Mahmud döneminde bir takım ıslahat çalışmaları yapılmıştır. Bu doğrultuda 1826 yılında II. Mahmud tarafından Yeniçeri Ocağı kaldırılmış, yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye kurulmuştur. Yeni kurulan bu ordunun hem askerî hem de ekonomik ihtiyaçlarının giderilmesi için 1831 yılında ülke genelinde nüfus sayımı yapılmıştır. Osmanlıda erkek nüfusuna yönelik olarak yapılan bu sayım, modern anlamda ilk nüfus sayımı olma özelliği taşımaktadır. Bu çalışmamızda, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Nüfus Defterleri Fonu'nda bulunan Kars Vilayeti'ne bağlı Zaruşad Sancağı'na ait 2786 numaralı defterin nüfus yapısı incelenmiştir. Tez çalışmamızda, Nüfus Defteri'nden elde ettiğimiz bilgilerden hareketle karyelerin (köylerin) sayısı, her köyün nüfusu ve bu köylerde yaşayan ailelerin isimleri, kullandıkları unvanlar belirlenmiştir. Ayrıca defter sayesinde bölgeye yönelik yaşanan göç ve nakiller hakkında da bilgi sahibi olmaktayız. Ayrıca, 2786 Numaralı Nüfus Defteri, söz konusu bölgedeki mahalli idareciler yani görevde bulunan muhtarlar, imamlar, askerler hakkında, özür durumu olup vergiden muaf tutulan insanlar, halkın kullandığı yerel isimler, lakaplar ve insanların fiziksel, kişisel özellikleri gibi önemli ayrıntılara ulaşmamıza imkân sağlamıştır.Anahtar Kelimeler: Nüfus, II. Mahmud, Kars Vilayeti, Zaruşad, Arpaçay.

XIX. century has been a century of almost every area of innovation that made for the Ottoman Empire. A number of reforms were carried out during the reign of II. Mahmud in order for the tax system to be restructured and for the government to determine the sources of income. In this direction in 1826 the Janissaries removed by II. Mahmud, instead of it Asakir-i Mansure-i Muhammadiyah was founded. The population census was carried out throughout the country in 1831 for eliminating both military and economic needs of this newly established army. This count made for the male population in the Ottoman Empire, bears the distinction of being the first census in the modern sense.In this study, the population structure of book 2786 belonging to Zarushad Sanjak of Kars province in the Prime Ministry Ottoman Archive Population Notebook Fund was examined. In our thesis study, from the information we obtained from the Population Book, the number of villages (karye), the population of each village, the names of the families living in these karye, and the titles they used were determined. In addition, thanks to the notebook we also have information about living migrations and transfers to the region. Moreover, Population Book No. 2786 allowed the local administrators in the region, namely muhtars, imams and soldiers in office, to reach important details such as disability status, tax exempted persons, local names used by the people, nicknames and physical.Key Words: Population, II. Mahmud, Province of Kars, Zarushad, Arpacay.