Tevfik İleri`nin siyasi hayatı (1950-1960)

Abstract

Bu araştırma; 1950-60 yılları arasında Türk siyasetinde etkin rol oynayan Tevfik İleri'nin siyasi faaliyetleri üzerine odaklanmaktadır. Bu bağlamda İleri'nin siyasi hayata girişi, icraatları ve bunların etkileri, görev yaptığı idari makamlar ile 1960 darbesi sonrasında İleri'ye isnat edilen davalar incelenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan tarihi doküman analiz tekniği kullanılmıştır. İncelenen konuya ilişkin birinci ve ikinci elden kaynaklar temin edilmiş ve bu dokümanlar analiz edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda; 1950 seçimlerinde DP'den Samsun milletvekili seçilen İleri, Ulaştırma ve Milli eğitim Bakanlıklarında görev aldığı, bilhassa ülkenin eğitim politikası noktasında köklü reformlar gerçekleştirdiği, bu reformların memlekette büyük bir yankı uyandırırken aynı zamanda din-siyaset tartışmalarını hat safhaya çıkardığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca İleri'nin 1954-57 yıllarındaki siyası hayatının önceki döneme nazaran siyasette daha az etkili olduğunu kanaatine varılmıştır. Öte yandan 1957-60 yıllarında Türkiye siyasi hayatında yeniden aktif olan İleri, Bayındırlık Bakanlığı'nda görev alarak köylerdeki içme suyu problemini, tarım arazisi sulama sorununu, yol ve köprü meselelerini çözmeye yönelik önemli çalışmalar yapmıştır. Bununla birlikte Başbakanlık, İçişleri ve Milli Eğitim Bakanlıklarında vekâleten görev yapmıştır. 27 Mayıs darbesi sonrasında sanık durumuna düşen İleri, vatana ihanetten anayasayı ihlal, Tahkikat Komisyonu davası, seçimler meselesi, Ankara-İstanbul olayları, görevi kötüye kullanma, rüşvet, iltimas ve Vatan Cephesi gibi çeşitli davalardan yargılandığı neticesine ulaşılmıştır. Bu araştırma, gençlik yıllarından itibaren milli ananelerimizin savunucusu olan, ilkeleri ve vatanperverliğiyle dikkat çeken, akabinde siyasi yaşamı boyunca yaptığı icraatlarla Türk tarihinde iz bırakan, 1960 darbesiyle kaderi yön değiştiren anayasayı ihlal suçundan önce ölüm, daha sonra müebbet hapis cezasına çarptırılan Tevfik İleri'nin siyasi hayatının incelenmiş olması bakımdan önem arz etmektedir.Anahtar Kelimeler: Tevfik İleri, Demokrat Parti, 1960 Darbesi

This research focuses on political activities of Tevfik Ileri who played an active role in Turkish politics between 1950-60. In this context, the introduction of Ileri into political life, his activities and effects, the administrative authorities in which he served and the cases accused to him after the 1960 coup have been examined. In this study historical document analysis technique which is one of the qualitative research methods is used. First- and second-hand sources on the subject matter have been provided and analyzed. İleri elected as Democrat Party MP from Samsun in 1950 elections, served in the Ministries of Transport and National Education, made fundamental reforms in the country's educational policy. these reforms aroused a great impact in the country and at the same time brought the religious-political debates to the line. We also found that İleri's political life in 1954-57 was less influential in politics than in the previous period. Ileri, re-active in Turkey 1957-60's political life, carried out important works to solve the drinking water problem in villages, irrigation problem of agricultural land, road and bridge issues by working at Ministry of Public Works. In addiation he also served as a proxy in the Prime Ministry, Interior and National Education Ministries. After May 27 Coup, İleri was judged as a defendant in various cases such as treason, violation of the constitution, the Inquiry Commission case, the election issue, Ankara-Istanbul events, the malpractice, bribery, favoritism. Tevfik Ileri who was the defender of our national traditions since his youth, attracted attention with his principles and patriotism, subsequently left mark in Turkish history with his actions during his political life. He was sentenced to death and then life imprisonment due to violate the constitution. For all these reasons, this study which deals with Ileri is important.Key Words: Tevfik Ileri, Democrat Party, 1960 Coup