Endülüs`ün fethi ve Valiler Döneminde Berberîler

Abstract

Endülüs Tarih'i ve Medeniyet'i İslâm tarihi içerisinde siyasî ve kültürel açıdan önemli bir yere sahiptir. Bu topraklarda fetihle birlikte farklı dinî ve etnik unsurlar bir arada yaşamış ve bu toprakların siyasî, askerî ve kültürel bakımdan gelişimine katkı sağlamışlardır. Bu etnik mozaiğin en önemli parçalarından biri de Berberîlerdir. Onların Endülüs'te sahip oldukları bu önemli konum, bölgeye ne boyutta etki ettiklerinin bilinmesini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda gerçekleştirilen bu çalışma da bu ihtiyacın karşılanması amaç edinilmiştir. Bu doğrultuda ilk olarak fetih dönemi olarak ifade edilen 92/711-95/714 yılları arasında, Berberîlerin İber Yarımadası'nın fethedilmesinde önemli bir paya sahip oldukları belirtilmiştir. Sonrasında gerçekleşen valiler döneminde ise, ilk olarak Berberîlerin nüfusu ve yerleşim bölgeleri konu edinilerek, onların nüfus bakımından diğer unsurların üzerinde olduğu ve Endülüs'te hangi bölgelere yerleştikleri ortaya konulmuştur. Bunun yanında gerek İber Yarımadası içerisinde gerekse Fransa içlerinde yapılan askerî faaliyerlerde Berberî askerlerden önemli derecede faydalanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Berberîlerin müspet etkilerinin yanında menfî etkilerinin bulunduğu da görülmüş, ilk olarak kuzey bölgelerinde ortaya çıkan Mûnise İsyanı ve sonrasında gerçekleşen Büyük Berberî İsyanıyla birlikte, yarımada içerisinde askerî, siyasî, iktisadî, dinî ve ictimaî düzenin bozulduğu ifade edilmiş, bu bozulmanın Endülüs İslâm varlığını önemli derecede etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu hususlar çerçevesinde Berberîlerin, fetih ve valiler dönemi içerisinde, bazen müspet bazen de menfi manada bölge tarihine etki ettiği görülmüştür.Anahtar Kelimeler: İslâm Tarihi, Endülüs, Fetih dönemi, Valiler dönemi, Berberîler.

The history and civilization of Andalusia has an important political and cultural place in the history of Islam. Following the conquest of these lands, different religious and ethnic elements lived together and contributed to the political, military and cultural development of these lands. One of the most important parts of this ethnic mosaic is the Berbers. Their important position in Andalusia makes it necessary to know the extent to which they influence the region. In this context, the aim of this study is to meet this need. In this respect, it was stated that the Berbers had an important role in the conquest of the Iberian Peninsula between the years 92/711 and 95/714, which was expressed as the period of conquest. In the later governors' period, firstly, the population and settlement areas of the Berbers were mentioned and it was revealed that their population was higher than other societies and in which areas they were settled in Andalusia. In addition, it was concluded that the Berber soldiers were utilized for the military activities in the Iberian Peninsula and France. However, it was seen that the Berbers also had negative effects on the region. It was stated that military, political, economic, religious and social order was disturbed within the peninsula after the Mûnise Rebellion and the Great Berber Rebellion which took place in the northern regions and this dislocation had a significant effect on the Islamic existence of Andalusia. Within the framework of these issues, it is seen that the Berbers had positive and negative effects on the region's history in the period of conquest and governors.Key Words: History of Islam, Andalusia, Period of Conquest, Period of Governors, the Berbers.