Orta ve Doğu Karadeniz bölgesinde yayılan Culex pipiens kompleks türlerinde biyokimyasal insektisit direnci

Abstract

Yapılan bu çalışmada Orta ve Doğu Karadeniz bölgesi'nde dağılım gösteren Culex pipiens kompleks türlerinde organoklorlu, organofosforlu, karbamatlı ve piretroid grubu insektisitlere karşı gözlenen direncin ve dirence neden olan mekanizmaların belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, alanda yer alan 8 ilde çeşitli noktalardan kompleks türlerinin örneklenmesi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen örnekler laboratuvar ortamına getirilerek hedefler doğrultusunda ayrımları yapılmış ve kolonizasyon işlemleri gerçekleştirilmiştir. Koloni oluşturulan populasyonlarda Dünya Sağlık Örgütü tanımlayıcı dozlarına karşı direnç durumları belirlenmiştir. Alandan elde edilen örneklerin tür teşhisi morfolojik olarak gerçekleştirilmiş ve kompleks üyelerinin ayrımı yapılmıştır. Gelişen direncin biyokimyasal temelini araştırmak için 3 farklı enzim sisteminin değişimleri yıllık olarak belirlenmiştir. Bu amaçla, örneklerin esteraz, oksidaz, glutatyon-S-transferaz enzimlerinin aktivite değerleri ölçülmüştür. Elde edilen değerlerin karşılaştırılması yıllık olarak yapılarak değişimleri istatistiki olarak analiz edilmiştir. İnsektisit direnç testleri sonucunda değişen oranda ve varyasyon gösteren düşük seviyede pyrethroid direncinin olduğu, daha yüksek oranlarda organofosfat ve karbamat ve DDT direncinin gözlendiği belirlenmiştir. Direncin biyokimyasal temelinde, populasyonlarda enzim sistemlerinin multifaktöriyel olarak değişik oranlarda etkiye sahip olduğu saptanmıştır. Alanda direnç durumunu destekleyen yapıların; alandaki insektisit kullanım sıklığı ile tarımsal alanlardaki insektisit baskısı olduğu ve tekdüze uygulamaların direnci artırıp mücadeleyi olumsuz etkileyeceği sonucuna varılmıştır.

In this study, it was aimed to determine the mechanisms causing resistance and resistance against organochlorine, organophosphorus, carbamate and pyrethroid insecticides in Culex pipiens complex species distributed in Central and Eastern Black Sea Region. For this purpose, sampling was carried out of the complex species from 8 different provinces in the area. The gathered specimens were brought to laboratory and differentiated according to the project aims and colonization procedures were carried out. Resistance status were identified according to the World Health Organisation descriptive doses for colonized populations. Species identification of the field collected samples was carried out morphologically and complex members were distinguished. The activity changes of 3 different enzyme systems were determined annually to investigate of the biochemical basis of developing resistance. For this purpose, the activity values of the esterase, oxidase, glutathion-S-transferase enzymes of the samples were measured. Comparisons of the obtained values were made annually and the changes were statistically analyzed. As a result of insecticide resistance tests, it was determined that low level pyrethroid resistance showed variation and higher rates resistance of organophosphate, carbamate and DDT. On the biochemical basis of the resistance, it has been determined that the enzyme systems in the populations have a multifactorial effect at different rates. The structures that supports the resistance in the field; the incidence of insecticide usage in the area and the insecticide pressure in agricultural areas and concluded that the uniform insecticide applications would increase resistance and adversely affect the control.