Türkiye Epilobium L. (onagraceae) taksonlarının biyosistematik yönden incelenmesi

Abstract

Tez çalışması ile ülkemizde yayılış gösteren Epilobium L. (Onagraceae) cinsine ait tüm taksonlar morfolojik, tohum morfolojisi ve palinolojik özellikleri yönünden ilk kez detaylı incelenmiştir. Ülkemiz Epilobium taksonlarının ayrıntılı betimleri, habitat özellikleri, tehdit durumları, korolojik özellikleri ve işlevsel teşhis anahtarı oluşturularak Chamaenerion Seg. ve Epilobium olmak üzere iki müstakil cins olarak yeniden düzenlenmiştir. Yapılan incelemeler Türkiye Florası adlı eserde E. anatolicum Hausskn. subsp. prionophyllum (Hausskn.) P.H. Raven olarak değerlendirilen taksonun, E. prionophyllum Hausskn. şeklinde müstakil bir tür olduğu, yine ülkemizden son yıllarda bilim dünyasına tanıtılan C. bordzilovskyi Tzvelev (=C. stevenii (Boiss.) Sosn. ex Grossh) ve C. angustifolium L. subsp. karsianum Tzvelev (=C. angustifolium (L.) Scop.) taksonlarının eşadlar oldukları tespit edildi. Tez kapsamında incelenen taksonlardan E. alpestre (Jacq.) Krocker'nin EN, E. frigidum Hausskn., E. obscurum Scheber ve E. roseum Scheber subsp. roseum'un ise VU tehdit sınıfında yer aldığı gerektiği tespit edilmiştir. Işık ve elektron mikroskobu ile gerçekleştirilen palinolojik çalışmalarda, çubuklu (baculate) ornamentasyona sahip Chamaenerion cinsi polenlerinin monad, 3-zonoporat, suboblat ve oblat şekilli olduğu, Epilobium taksonlarının ise tetrat, 3-zonoporat, suboblat ve oblat polen şekline, çubuklu (baculate), çubuklu-düzensiz çizgili (baculate-rugulate), düzensiz çizgili (rugulate), çubuklu-şişkinleşmiş çubuklu (baculate-pliate) ornamentasyona sahip oldukları tespit edilmiştir. Tohum morfolojisi çalışmaları, Chamaenerion taksonlarının gagalı tohumlara, beyaz renkli komaya, düz veya dalgalı antiklinal çeperlere sahip epidermis hücrelerine sahip iken Epilobium taksonlarının ise gagalı/gagasız tohumlara, beyaz-krem ya da kızıl-kahverengi komaya, düz antiklinal çeperlere sahip epidermal hücrelere sahip olduğu tespit edilmiştir.

In this study, Epilobium sensu lato L. (Onagraceae) taxa distributed in Turkey were investigated by means of morphological, seed morphology and palynological aspect for the first time. Emended descriptions, habitat types, threat categories, updated distribution maps, and identification keys were composed for Turkish Epilobium taxa. Turkish Epilobium taxa were reorganized under the genera Epilobium L. and Chamaenerion Seg. Beside E. prionophyllum Hausskn. treated as a subspecies of E. anatolicum Hausskn. in Flora of Turkey, has been put into distinct species, C. bordzilovskyi Tzvelev and C. angustifolium L. subsp. karsianum Tzvelev are synonym of C. stevenii (Boiss.) Sosn. ex Grossh and C. angustifolium (L.) Scop. respectively. Among the examined taxa, E. alpestre (Jacq.) Krocker was assessed under the EN and E. frigidum Hausskn., E. obscurum Scheber, and E. roseum Scheber subsp. roseum were assessed under the VU category according to the IUCN guidelines. Light and scanning electron microscopic observations showed that pollen grains of Chamaenerion are monad, 3-zonoporate, oblate or suboblate, baculate ornamentation, while pollen grains of Epilobium are tetrad, 3-zonoporate, oblate or suboblate, baculate-rugulate, rugulate or baculate-pliate ornamentation. It was also observed that seeds of Chamaenerion are beaked with white coma, and straight or undulate anticlinal walls, seeds of Epilobium are beaked or beakless with white or reddish-brown coma, and straight anticlinal walls