Tüketicilerin akaryakıt istasyonu tercihini etkileyen faktörlerin çok kriterli karar verme yöntemlerinden analitik hiyerarşi prosesi yöntemi ile tespitine yönelik Ankara ilinde bir araştırma

Abstract

Günümüzde, çevresel bozulma hakkındaki artan çevresel farkındalık, tüketicilerin tüketim biçimlerini ve satın alma davranışlarını etkileyen temel faktörlerden biri olmaya başlamıştır. Ulaşımdan kaynaklanan sera gazı emisyonlarının neden olduğu küresel ısınma tehlikesi konusunda bilinçlenen tüketiciler, yeşil ulaşıma yönelme ve akaryakıt satın alma davranışlarını bu farkındalığa göre şekillendirme eğilimi içine girmişlerdir. Türkiye'de akaryakıt sektöründe yaşanan yoğun rekabet karşısında akaryakıt istasyonlarının değişen tüketici profiline uygun stratejiler geliştirmeleri, tüketicileri anlamaları, değişen ihtiyaçlarını belirlemeleri ve bu ihtiyaçları tatmin etmeleri rakiplere karşı üstünlük sağlamaları adına oldukça önemli hale gelmiştir.Araştırmanın amacı, tüketicilerin akaryakıt istasyonu tercihlerini etkileyen faktörleri belirlemek ve tüketicilerin çevresel tutum ve davranışlarının akaryakıt istasyonu tercihlerini ne ölçüde etkilediğini tespit etmektir. Araştırma kapsamında, tüketicilerin akaryakıt istasyonu tercihini etkileyen faktörlerin tespit edilmesi amacıyla Ankara ilinde, amaca yönelik örnekleme yöntemi ile seçilen 400 tüketiciye ve bu faktörlerin önem ağırlıklarının belirlenebilmesi için yine aynı ilde aynı örnekleme yöntemiyle seçilen 150 tüketiciye yüz yüze anket uygulaması yapılarak veriler toplanmıştır.Elde edilen verilere, keşfedici faktör analizi ve Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda satış promosyonları, fiyat, ödeme imkanları, marka, istasyonun konumu ve teknik hizmetler faktörlerinin tüketicilerin akaryakıt istasyonu tercihinde en etkili faktörler olduğu tespit edilmiştir. Analiz sonucuna göre çevre bilinçli tüketicilerin akaryakıt istasyonu tercihlerini, çevresel sorumluluk ve şeffaflık ve çevresel uygulamalar faktörlerinin önemli düzeyde etkilediği belirlenmiştir.Anahtar kelimeler: Akaryakıt, Akaryakıt Ürünleri, Yeşil Pazarlama, Tüketici Tercihleri, Akaryakıt İstasyonu, Akaryakıt Tüketicileri, Çevre Bilinçli Tüketiciler, Analitik Hiyerarşi Prosesi, Çok Kriterli Karar Verme

Today, environmental awareness on environmental degradation have become one of the main factors affecting consumers' consumption habits and buying behaviors. Consumers whose increasing level of consciousness on global warming danger caused by greenhouse gas emission stemming from transportation, tend to start considering green transportation and adjust their fuel-oil buying behavior in accordance with this consciousness. With the competition in the fuel-oil market in Turkey, it becomes of greater significance for gas stations to develop strategies which fit into this changing consumer profile, understand the consumers, determine their changing needs and meet these needs in beating their competitors. For this reason, the aim of this study is to identify factors influencing gas station preferences and determine to what extend consumers' environmental attitude and behavior affect gas station preferences. For data collection, face to face survey was conducted in the city of Ankara on 400 consumers, chosen by convenience-sampling, to identify the factors influencing consumers' gas station preferences and then 150 consumers, again chosen by convenience sampling, in order to determine relative importance weights of these factors.Collected data was applied Exploratory Factor Analysis (EFA) using SPSS 22 and Analytic Hierarchy Process (AHP) using Expert Choice 11. EFA showed that sales promotion, price, payment opportunities, brand, location of station and technical services factors are the most effective factors on gas station preferences. According to AHP results, it was determined that environmental responsibility and transparency and environmental practices considerably affect environment conscious consumers' gas station preference.Keywords: Oil, Gasoline Products, Green Marketing, Consumer Preferences, Gas Station, Gasoline Consumers,Environmentally Conscious Consumers, Analytical Hierarchy Process, Multiple-Criteria Decision Analysis.