Peyami Safa`nın Attilâ romanında ki`li, şartlı ve iç içe birleşik cümleler

Abstract

Çalışma, Türkçede birleşik cümle konusunu Peyami Safa'nın Attilâ adlı romanı üzerinde inceleyerek yapılmıştır. Öncelikle cümlenin ne olduğu, cümleye dair açıklamaların hangi ortak noktada birleştiği, dilcilerin cümle tanımlarından hareketle ortaya konmuş; cümle kavramı açıklandıktan sonra basit cümle ile birleşik cümlenin ayrımına değinilerek çalışmanın esasını oluşturan birleşik cümle konusu derinlemesine ele alınmıştır. Birleşik cümle konusunda dilcilerin görüş ayrılıklarına ayrıntılı olarak yer verilmiş ve bu konu hakkında en büyük tartışmalardan biri olan fiilimsi bulunduran cümlelerin birleşik cümle kabul edilip edilemeyeceği hususu üzerinde durulmuştur. Çeşitli dilcilerin birleşik cümle tasnifleri incelenmiş, bu tasniflerde öne çıkan farklı yaklaşımlara yakından bakılmıştır. `Ki'li birleşik cümle, şartlı birleşik cümle ve iç içe birleşik cümle` tasnifi esas alınarak yürütülen bu çalışmada, Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından Peyami Safa'nın Attilâ adlı romanındaki birleşik cümleler tespit edilip gruplandırılmış ve bu cümlelerin ögeleri gösterilmiştir. Yapılan çalışma sonunda Attilâ romanında 431 tane birleşik cümle tespit edilmiştir ve bunların 229'unu iç içe birleşik, 143'ünü `ki`li birleşik, 59'unu ise şartlı birleşik cümlenin oluşturduğu görülmüştür.Anahtar kelimeler: Peyami Safa, Attilâ, cümle, birleşik cümle, ki'li birleşik cümle, şartlı birleşik cümle, iç içe birleşik cümle.

This present study has been done by examining the compound sentence subject in Turkish on the novel called Attila by Peyami Safa. First of all, what the sentence is, on which common ground the sentence related explanations meet have been presented based on sentence definitions of linguists; after the sentence concept is explained, the subject of compound sentence forming the basis of the present study has been discussed thoroughly by mentioning the difference between simple sentence and compound sentence. Linguists' differences of opinion about the compound sentence subject have been included and one of the biggest debates about this subject, whether the sentences containing a verbal shall be regarded as a compound sentence has been emphasized. Compound sentence classifications of various linguists have been analyzed; the prominent different approaches in the mentioned classifications have been examined. In the present study having been carried out based on the classification `ki sentences, conditional compound sentence and nested compound sentence`, the compound sentences in the novel called Attila by Peyami Safa, one of the leading writers of the Turkish literature, have been determined and grouped, and elements of those sentences have been shown. As a result of the study done, 431 compound sentences have been detected in the novel Attila and it has been observed that 229 of them are the nested compound sentences, 143 of them are the 'ki' sentences and 59 of them are the conditional clauses.Key words: Peyami Safa, Attilâ, sentence, compound sentence, compound sentence with ki, conditional compound sentence, nested compound sentence.