Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki eşdeğerlik açısından deyimler

Abstract

Dil, onu konuşan kişiler tarafından her zaman gelişime ve değişime hazır, canlı bir varlık olma özelliği taşımaktadır. Dil konuşulan an itibariyle bile değişim süreci yaşarken geçmişe yönelik değişimlerin olması da kaçınılmaz bir durumdur. Tezin konusu olan Azerbaycan ve Türkiye Türkçesi, Oğuz Türkçesinden ayrılarak bulundukları kültür, tarih, coğrafya vb. gibi özelliklerin etkisiyle değişim ve gelişim göstermişlerdir. Bu iki lehçede ses, biçim, anlam ve sözvarlığı bakımından farklılıklar meydana gelmiştir. Ses değişimleri bir yana özellikle sözvarlığında meydana gelen değişimler son dönemde lehçeler arası aktarımda bazı problemlere yol açmaktadır. Lehçeler arası aktarımda değişen anlamlar çeviride sıkıntılara ve anlam kargaşasına neden olmaktadır. Bu yanlışlık sadece sözcük düzeyinde değil söz öbeklerinde de meydana gelmektedir. Yan yana gelen sözcükler bazen yalın anlamlarında kullanılırken bazen ikisi de öz anlamlarından sıyrılarak farklı anlamlar yüklenebilmektedir. En az iki sözcükten oluşup mecaz anlamda kullanılan deyimler de lehçeler arası aktarımda probleme sebep olmaktadır. Bahsi geçen bu hataların farkındalığını artırmak ve katkıda bulunmak adına Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde yer alan deyimlerin eşdeğerlik durumları incelenmiştir.Anahtar kelimeler: Azerbaycan Türkçesi, Türkiye Türkçesi, deyim, eşdeğerlik, yalancı eşdeğerlik.

Language is a living entity that is always ready for development and change by those who speak it. Even as the language is spoken, it is inevitable that there will be changes in the past while the process is changing. The subject of the thesis that Azerbaijan and Turkey, Turkish, Turkish Oguz separated from their culture, history, geography and so on. They have shown change and development under the influence of such features. In these two dialects, differences occurred in terms of sound, form, meaning and vocabulary. Apart from the voice changes, especially the changes in the vocabulary have recently caused some problems in the transfer between dialects. The changing meanings in the transfer of dialects cause difficulties in translation and confusion of meaning. This error occurs not only at the word level but also at the phrases. While side by side words are sometimes used in their simple meanings, sometimes both can be differentiated by separating from their own meanings. At least two words and metaphorical expressions cause problems in the transfer between dialects. Said to increase awareness of these errors and on behalf of Azerbaijan and Turkey contribute equivalence status of the Turkish situated in the Turkish statement was examined.Key words: Azerbaijan Turkish, Turkey Turkish, idioms, equivalence, false equivalence.