Bazı yerel soğan (Allium cepa L.) genotiplerinin yeşil soğan üretimindeki performanslarının belirlenmesi

Abstract

Taze soğan üretiminde bazı yerel genotiplerin test edildiği bu çalışma, 2012-2013 üretim sezonunda Giresun İli, Bulancak İlçesinde ısıtmasız plastik örtülü sera koşullarında yürütülmüştür. Çalışmada farklı tarihlerde hasat yapılarak genotiplerin bitki gelişimleri ve yeşil soğan üretimindeki kaliteleri belirlenmiştir. Bitkisel materyal olarak kullanılan soğan genotiplerinin arpacıkları ülkemizde önemli soğan üreticisi iller olan Ankara, Amasya, Tokat, Çorum, Samsun illerinden temin edilmiş ve toplam 13 yerel soğan genotipi kullanılmıştır. Bayramlı, Çalköy, Çamlıca, Çorum Kırmızısı-1, Çorum Kırmızısı-2, Çorum Sarısı, Karaca-1, Karaca-2, Yayladalı, Banko, Delfos, Osmanbey ve Keş genotiplerinin arpacıkları 75x16x18 cm ebatlarındaki balkon tipi plastik saksılara, tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak dikilmiştir. Taze soğanlarda dikim sonrası 30., 60. ve 90. günlerde olmak üzere üç kez hasat yapılmıştır. Hasat edilen bitkilerde bitki boyu, aks uzunluğu, yeşil aksam boyu, kök yoğunluğu, kök uzunluğu, sürgün sayısı, yaprak sayısı, etüvde kuru ağırlık, renk, suda erir kuru madde miktarı, pirüvat içeriği ve verim miktarı saptanmıştır. En yüksek bitki verimi 4442 kg/da ortalama ile Karaca-2 genotipinden elde edilirken, onu 3330 kg/da ortalama ile Bayramlı genotipi takip etmiştir. Verim değerleri ile bitki boyu, aks uzunluğu, yeşil aksam boyu, kök yoğunluğu, kök uzunluğu, sürgün sayısı, yaprak sayısı ve taze kök ağırlığı değerleri arasında olumlu ve önemli ilişkiler olduğu, bu değerlerde meydana gelen artış ve azalışların verim değerlerini de benzer şekilde etkilediği saptanmıştır. Pirüvat içeriği bakımından, Yayladalı genotipi 0.30 M/ml ortalama ile en yüksek pirüvat içeriği değerini vermiş, onu 0.29 M/ml ortalama pirüvat içeriği değeri ile Çorum Kırmızısı-2 takip etmiştir. En düşük pirüvat içeriği değeri ise 0.17 M/ml ortalama ile Bayramlı genotipinde belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Genotip, Hasat Dönemi, Kalite, Korelasyon, Pirüvat İçeriği, Verim, Yeşil Soğan

This study where some local genotypes in fresh onion production tested was carried out in unheated plastic covered greenhouse conditions in Bulancak district, Giresun Province, in the 2012-2013 production seasons. In the study, quality of the genotypes in the plant growth and production of green onions was determined by a harvest made on different dates. Shallots of onion genotypes to be used as plant material were obtained from, the major producer of onions in our country, provinces of Ankara, Amasya, Tokat, Çorum, Samsun, and a total of 13 local onion genotypes were used. Bayramlı, Çalköy, Çamlıca, Çorum Kırmızısı-1, Çorum Kırmızısı-2, Çorum Sarısı, Karaca-1, Karaca-2, Yayladalı, Banko, Delfos, Osmanbey and Keş shallot genotypes were planted in 75x16x18 cm size balcony type plastic pots with 3 replications in completely randomized designs. Fresh onions were harvested three times in 30, 60 and 90 days after planting. Plant height, axle length, green component size, root density, root length, number of shoots, number of leaves, oven- dry weight, color, the amount of soluble solids, pyruvate content the yield amount of harvested plants were determined. The highest plant yield was achieved with an average of 4442 kg/da from Karaca-2 genotype, while it was followed up by Bayramlı genotype with an average of 3330 kg/da. It was determined that the yield values and plant height, axle length, green component size, root density, root length, number of shoots, leaf number and values of the fresh root weight have positive and significant relationships, and the increase or decrease in these values likewise affects the yield values. In terms of pyruvate content, Yayladalı genotype gave the highest pyruvate content with an average value of 0.30 M/ml and it was followed by Çorum Kırmızısı-2 with an average pyruvate content value of 0.29 M/ml. The lowest value was determined by an average pyruvate content value of 0.17 M/ml in Bayramlı genotype. Keywords: Genotype, Harvest Period, Quality, Correlation, Pyruvate Content, Yield, Green Onion