Çarşamba Ovası`nda (Samsun) yetişen bazı fındık (Corylus avellana L.) çeşit ve genotiplerinin morfolojik, pomolojik özellikleri ile akrabalık ilişkilerinin belirlenmesi

Abstract

Yapılan bu tez çalışmasında ticari ve mahalli çeşitler ile uzun yıllar süren yetiştiricilik sonucu oluştuğu düşünülen yeni tiplerin içinde bulunduğu toplam 30 fındık genotipinde pomoloji, morfoloji ve moleküler olarak akrabalık ilişkilerinin belirlenmesi çalışmaları 2015-2016 yıllarında yürütülmüştür. Materyaller Samsun ili Çarşamba ilçesinin dört köyünden (Kara Mustafalı, Ustacalı, Emir Yusuf ve Kaydan) temin edilmiştir. Ele alınan 30 genotipin pomolojik çalışma olarak meyve ağırlığı, eni, boyu ve kalınlığı, iç ağırlık, meyve iç eni, boyu, kalınlığı, iç oranı, çift iç, boş meyve oranı, sağlam ve kusurlu iç oranı incelenmiştir. Morfolojik çalışma kısmında ise bitkinin büyüme biçimi, büyüme gücü, dip sürgün oluşturma eğilimi, dal sıklığı, yaprak uzunluğu, genişliği, büyüklüğü, şekil indeksi ve sap uzunluğu incelenmiştir. İncelenen analizler sonucunda 55-ÇAR-KM-001 (Çakıldak-1), 55-ÇAR-EY-002 ( Palaz-3), 55-ÇAR-KK-003 (Giresun Yağlısı-4) ve 55-ÇAR-AD-001 (Foşa / Yomra) genotipleri pomolojik analizler sonucunda öne çıktığı belirlenmiştir. Ele alınan 30 genotipin moleküler tanımlama çalışmasında ISSR moleküler markör tekniği kullanılmıştır. 14 ISSR primerinden elde edilen toplam 118 banttan 104 tanesi polimorfik bulunmuştur. Genotipler arasındaki genetik benzerlik 0.75 ile 0.95 arasında değişmiştir. Aynı bölgelerden seçilen genotiplerin, moleküler karakterizasyon sonucu elde edilen soyağaçlarında yakın gruplar oluşturduğu görülmüştür.

The present thesis was conducted in 2015-2016 to determine pomological and morphological characteristics and relativity relationships among 30 hazelnut genotypes selected among commercial and local genotypes formed through long-lasting growth periods. Experimental materials were obtained from four different villages (Kara Mustafalı, Ustacalı, Emir Yusuf and Kaydan) of Çarşamba town of Samsun province. For pomological characteristics, fruit weight, width, length and thickness, kernel weight, kernel width, length and thickness, kernel ratio, empty fruit ratio, healthy and damaged kernel ratio were investigated. For morphological characteristics, plant growth style, growth power, tendency to form bottom shoot, branch density, leaf length, width and size, shape index and panicle length were analyzed.ISSR molecular marker technique was used for molecular description of 30 genotypes. Of 118 bands obtained from 14 ISSR primers, 104 were identified as polymorphic. Genetic similarity among the genotypes varied between 0.75 - 0.95. It was observed that the genotypes selected from the same region formed close groups in their family trees created through molecular characterizations.