Bazı bitkilerde uçucu yağların biyoaktif ve antimikrobiyal özelliklerinin araştırılması

Abstract

Bu tez çalışmasında, Doğu Karadeniz yaylalarının doğal florasında yaygın bulunan, bölge halkı tarafından bazı enfeksiyon hastalıklarına iyi geldiği düşünülerek kullanılan bazı bitki türlerinin (Cynara syriaca, kekik (Thymus vulgaris), mürver otu (Sambucus ebulus E.), katran yoncası (Psoralea bituminosa L.), koyun örmece (Sedum pallidum M. Bieb.), aslan pençesi (Alchemilla mollis), ak üçgül (Trifolium repens var)., sığır kuyruğu (Verbascum blattaria L.), pisikulağı (Phedimus stolonifers),yabani nane (Mentha pulegium), engerekotu (Echium vulgare), nane (Mentha piperita), sarı kantaron (Hypericum perforatum), yara otu (Prunella vulgaris L)., Polygonum affine, papatya (Matricaria chamomilla), kandil çiçeği (Achillea millefolium), tül kuşkonmaz (Asparagus plumosus), ısırgan (Urtica dioica), andız otu (Inula helenium), sarı ormangülü (Rhododendron luteum), maviyemiş (Vaccynum corymbosum) uçucu yağları clevenger distilasyon aparatı ile elde edilmiştir. Elde edilen bu uçucu yağların ve aromatik sularının antibakteriyel, antifungal ve antioksidan etkileri ile toplam fenolik madde içeriği incelenmiştir. Veriler istatistiksel olarak değerlendirildiğinde kekik aromatik suyu 34±0.88 mmol/L GAE ile en yüsek toplam fenolik madde içeriğine, 6.37±0.01 mmol/L TE ile en yüksek antioksidan aktiviteye, 54.37±0.00 mm ile Cladosporium spp. inhibisyonu ile en etken aromatik su olurken, kekik uçucu yağı 11.78±0.01 mmol/L TE ile en yüksek antioksidan aktiviteye, 49.27±7.26 mm ile en yüksek S. aureus inhibisyonuna 39.55±0.52 mm ile en yüksek E. coli inhibisyonuna, 38.09±4.15 mm ile en yüksek M. luteus inbisyonuna, 44.13±4.16 mm ile en yüksek L. monocytogenes inhibisyonuna, 63.3±5.43 mm ile Cladosporium spp.'de en yüksek antifungal aktiviteye sahip uçucu yağ olarak bulunmuştur. Yapılan analizlerde en fazla biyoaktivite gösteren bitki türü olarak belirlenen kekiğin aromatik suyu ve uçucu yağının biyoaktif bileşenleri GC-MS ile tanımlanmış olup her ikisinin ana bileşenleri thymol, carvacrol methyl ether, γ-terpinene, caryophyllene ve β bisabolene olarak saptanmıştır.

In this thesis, the essential oils of some plant species (Cynara syriaca, Thymus vulgaris, Sambucus ebulus E., Psoralea bituminosa L., Sedum pallidum M. Bieb., Alchemilla mollis, Trifolium repens var., Verbascum blattaria L., Phedimus stolonifers, Mentha pulegium, Echium vulgare, Mentha piperita, Hypericum perforatum, Prunella vulgaris L., Polygonum affine, Matricaria chamomilla, Achillea millefolium, Asparagus plumosus, Urtica dioica, Inula helenium, Rhododendron luteum, Vaccynum corymbosum) which are grown on highland area in Eastern Black Sea plateaus and used for treatment of some infectious diseases were obtained by clevenger distillation apparatus. The antibacterial, antifungal, antioxidant effects, total phenolic contents of these essential oils and aromatic water were evaluated. According to results, thyme aromatic water showed the highest total phenolic content with 34 ± 0.88 mmol/L GAE and the highest antioxidant activity with 6.37 ± 0.01 mmol/L TE and the highest inhibitory effect on Cladosporium spp. with a zone of 54.37±0.00 mm, since thyme essential oil exhibited the highest antioxidant activity with 11.78 ± 0.01 mmol/L TE, the highest inhibitory effect on S.aureus with a zone of 49.27±7.26 mm, the highest inhibitory effect on E.coli with a zone of 39.55±0.52 mm, the highest inhibitory effect on M. luteus with a zone of 38.09±4.15 mm the highest inhibitory effect on L. monocytogenes with a zone of 44.13±4.16 mm and the highest antifungal activity against Cladosporium spp. with a inhibition zone of 63.3±5.43 mm.The bioactive components of thyme essential oil and aromatic water that showed the highest bioactivity were identified by GC-MS and thymol, carvacrol methyl ether, γ-terpinene, caryophyllene and β bisabolene were determined as major compounds in both essential oil and aromatic water of thyme.