Zeynelabidînê Amidî: Jiyan, berhem û xebatên wî yên destnivîsî

Abstract

Zeynelabidîn el-Amidî 1946 yılında Dıyarbakır'ın Dökmetaş köyünde doğdu. Elli yıla yakındır ders ve eğitim ile iç içedir. Halen aktif bir şekilde medresede talebelere ders vermeye devam etmektedir. Birçok medrese öğrencisi ondan icazet aldı. Kürtçe, Türkçe ve Arapça birçok eser telif etti. Muhtelif alanlarda birçok eser istinsah etti. İstinsah ettiği bazı eserleri şerh etti. Ayrıca çoğuna önsöz, fihrist ve sözlük hazırladı. Eserleri numaralandırdı, sayfalara şekil verdi. En önemlisi ise imkânları çerçevesinde eserleri baskıya verdi.Bu çalışmamızı üç bölüme ayırdık. Birinci bölümde ayrıntılı olarak yazarın hayatı ve şahsiyeti üzerinde durduk. Kendisi tanınmış bir kürt mustensihi olması hasebiyle bu yönü üzerinde de durduk. Eserleri istinsah ederken takip ettiği yönteme de değindik. Bu bölümün sonunda birkaç ilginç ve kendisini etkilemiş anısına da yer verdik.İkinci bölümde Kürtçe, Türkçe ve Arapça eserleriyle, çeviri ve latinize ettiği eserlere değindik.Üçüncü bölümde önce elyazma eserlerimiz hakkında biraz bilgi verdik ve Zeynelabidîn el-Amidi'nin istinsah ettiği manzum ve nesir eserleri tanıttık. Bu bölümde manzum Kürtçe eserleri ilk sıraya koyduk; nesir şeklinde olanları ise ikinci sıraya yerleştirdik. Ardından Arapça olanlara yer verdik. Çalışmamızın sonunda istinsah ettiği eserlerin ilk ve son sayfalarının resimlerini ek olarak verdik.Kürt kurum ve kuruluşları, üniversitelerin kürdoloji bölümleri eskiden beri bu yazma eserlerimize önem vermişlerdir. Bu yüzden bu eserlerimizin korunacağına, gün geçtikçe yenilerinin ortaya çıkacağına ve bunların üzerine akademik çalışmalar yapılacağına dair umudumuz tamdır. Tabi şunu da belirtmemiz gerekiyorki bu eserlerimizden çoğu halen sahiplerinin ya da ailelerinin yanında gün yüzüne çıkmayı beklemektedirler.Biliyoruz ki elyazma eserlerimizin basım öyküsü ve bunun için gösterilen çabanın tarihi eskidir. Amidi aydın bir Kürt imamı olarak bu alana el atmış ve çalışmamızın sonundada gördüğümüz üzere önce elyazma eseri ya da dağınık olan şiirleri toplamış, kendi elyazısı ile yeniden yazmış ve elinden geldiğince bu eseri bastırmıştır. Yazma eserler için gösterdiği çabaların amacı kendi ifadesiyle `eseri onurlandırma`dır.Amıdi'yi en çok etkileyen şahsiyetler şunlardır: Fikri alanda Bediuzzman Saidi Nursi, edebiyat alanında Ahmedi Hani ve onu takip eden Aqtepe ailesinin edib ve şairleri, ilmi alanda ise Mele Yasîn Yusrî.Anahtar Sözcükler: Zeynelabıdin el-Amıdi, istinsah, mustensih, elyazma, nusha.

Abdullah Ekici Zeynelabidin el-Amidi was born in Qerekilis (Dökmetaş) village of Diyarbekir in 1946. He is in teaching and education for nearly fifty years. He is currently teaching to students in madrasa. Many madrasas students received religious ratification from him. He copyrighted many Kurdish, Turkish, and Arabic written works. He edited many works in various fields. He analysed some works he edited. In addition, he prepared preface, index and glossary for many of them, numbered and designed their pages. The most important of all, he pressed the works as much as he could do. We divided our study into three parts. In the first part we focused on the writer's life and personality in detail, we gave information about this, too. We also dealt with the method which he used to edit the works. The study includes some interesting memories which have influenced him. In the second part, we want to give data about Kurdish, Turkish and Arabic books and his works which were translated and rewritten in Latin. In the third part, we gave some information about our manuscript books and introduced proses and works in verse edited by Zeynelabidin el-Amidi. We put the Kurdish works in verse in the first part and the proses in the second part. And then Arabic ones were added. In the final part, we gave first and last page's pictures of the works edited by him as a appendix. Kurdish associations and foundations have always given a great importance to the Kurdology faculty in universities. Accordingly, we have hopes that our works will be protected and day by day new works will emerge and there are going to be academic studies on them. But we should also mention that these works are still where they belong or with their families waiting to appear. We know that printing story of our hand-written works and the history of this struggle dates back. A Kurdish religious imam Zeynelabidin el-Amidi took the responsibility for it, he collected the manuscript works or the disorganised poems and he re-wrote and then printed them as much as he could. The endeavour he spent to these works for him is `to honour these works`The people that affected Amidi are by his ideas Bediuzzaman Saidi Nursi, by his literature Ahmedi Hani, followinand then; the Aqtepe family's scholars and poets and by his knowledge Mele Yasin Yusri Keywords: Zeynelabidin el-Amidi, copyst, mustensih, manuscript.