Xebatek li ser Destana Dewrêşê Evdî

Abstract

Bu araştırmanın temel içeriği Dewrêşê Evdî destanıdır. Bu destan Serhat' tan Urfaya , Urfa' dan Şengal dağlarına kadar bütün Kürt coğrafyasında hem müslüman Kürtler arasında hem êzidi Kürtler arasında anlatılmaktadır. Hikaye Kürt coğrafyasını dolaştıkça değişim ve dönüşümler yaşasa da ana temasını korumuştur. Destan her ne kadar aşiretler arası çatışmaları konu alsa da geçen zaman ile Kürtler açısından milli bir destan haline gelmiştir. Bu nedenle çalışmanın birinci bölümünde destan kavramı üzerinde duruldu, ikinci bölümünde ise destanın temel anlatı özelliklerine ulaşabilmek için destanı kürt destan anlatı geleneği konteksi içinde değerlendirilmesi gerektiğini düşünüldü ve diğer Kürt destanlarının özeti verilip temel özellikleri üzerinde duruldu.Çalışmanın üçüncü bölümünde ise genel olarak Dewrêşê Evdi Destanın tanıtılmaya çalışılıp destanın tarihsel içeriği üzerinde duruldu. Destanın temel konusu olan Milli, (Milan) Şammar ve Şarki aşiretlerinın tarihsel özelikleri üzerinde durulup, bu özelliklerin destanın anlatımıyla paralelliğini irdelenmeye çalışıdı. Yine bu bölümde destanı diğer kürt destanları ile ayrıntılı bir şekilde karşılaştırmalı analizini yapıdı. Destan etnografik bir bakış açısı ele alındı Son kısımda ise Stith Thompson'un Halk Edebiyatının Motif Indeksi ( Motif Index of Folkliterature ) esas alınarak destanda tespit edilen motiflerin tasnifi yapıldı.Anahtar Kelimeler: Destan, Milliyetçilik, Motif, Aşiret, Dewrêşê Evdî, Edûlê,Zor Temir Paşa

The main content of this research is the epic of Dewrêşê Evdî. This epic is told among the Muslim and Ezidi Kurds throughout the entire Kurdish geography, from Serhat to Urfa to the mountain of Şengal. Although the epic changes and transforms as it travels, the main idea has been preserved. Beginning as an epic on the clashes between tribes, it has transformed into a national epic in progress of time. Therefore, the term of epic has been handled in the first part. In order to understand the main narrative features of the epic, it is necessary to study it in the context of the tradition of Kurdish Epic narration, so that the second part includes a summary of other Kurdish epics and highlights their main features in order to understand the main characteristics of the tradition of Kurdish epic narrative.The third part of the study introduces the epic of Dewrêşê Evdî and provides its historical context. The historical importance of the tribes of Milan( Milli), Şammar and Şarki, the main theme of the epic, has been outlined and it has been attempted to examine these features in parallel with the epic. In addition, this epic has been analyzed and compared with other epics in terms of ethnographic context. Finally, the variants of the epic has been evaluated and the motifs of the story has been classified according to Stith Thompson's Motif Index of Folk literature.Key words: Epic, Nationalism, Motif, Tribe, Dewrêşê Evdî, Edûlê,Zor Temir Paşa