Di Kitabê Muhemmedê Şêx Ensarî: `Raro Raşt` û `Meʿlûmatê Dînîye` (Metn û cigêrayîş)

Abstract

Bu çalışma Muhemmedê Şêx Ensarî'nin Raro Raşt ve Melûmatê Dînîye kitapları üzerinedir. Bu manzum eserler 1947-1948 yılında yazılmıştır. Raro Raşt (Doğru Yol) akide ile ilgili, Melûmatê Dînîye (Dini Bilgiler) de fıkıh hakkında yazılmıştır. Kronolojik açıdan Zazacada üçüncü ve dördüncü kitaptırlar; fakat kendi alanlarında Zazaca olarak yazılmış ilk kitaplardır. Bu kitaplar bugüne kadar sadece el yazmalarıyla sınırlı kalmıştı, bu sebeple birkaç kişi dışında kimsenin söz konusu eserlerin varlığından haberi yoktu. Bu çalışmayla bu kitaplar ilk defa tanıtılmakta ve tahlil edilmektedir.Bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Kürtçe ve diğer dillerde manzum akaid ve fıkıh eserleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, Muhemmedê Şêx Ensarî'nin hayatı hakkında bilgi verilip eserleri tanıtılmaktadır. Üçüncü bölümde, şekil ve edebi sanatlar yönünden kitapların metni tahlil edilmektedir. Dördüncü bölümde ise metinler tenkit metoduyla transkribe edilmiştir.

This thesis thematises the books Raro Raşt and Melûmatê Dînîye written by Muhemmedê Seikh Ensarî. These poetic works were written in 1947-1948; Raro Rasht (True Path) relates to `aqide` (faith/belief), while Melûmatê Dînîye (Religious Information) concerns `fiqh` (jurisprudence of Islam). Chronologically, they are the third and fourth books which have ever been written in Zazaki Kurdish. Regarding the subject, however, they are the first of their kind in Zazaki. Hitherto, there were only manuscripts, as such unknown to the public. In this thesis, however, it is the first time these books are introduced and a literary analysis is made on them.This thesis consists of four main parts. The first part concerns `aqide` and `fiqh` for Kurdish as well as for other languages. In the second part, Muhemmedê Seikh Ensarî's life and his books are introduced. In the third part, the book is analysed in terms of formal and literary arts. In the fourth chapter, the texts are transcribed and reviewed.