Dengbêj resoyê gopala

Abstract

Toplum içinde çoğu zaman, toplumun üzerinde etkiler birakan olaylar meydana gelir. Eğer o toplum sözlü halk edebiyatını yaşıyorsa ve henüz tamamen yazılı edebiyata geçmemişse, bu olaylar bir şekilde bazı kimseler tarafından topluma sözlü olarak aktarılır. Bu olaylar bir nesilden diğer bir nesile nakledilirler. Kürt halkı içerisinde, genelde bu görev 'dengbêjler' tarafından yapılır. Dengbêjler bu olayları hikaye, destan veya türkü haline getirirler. Bölge halkı içerisinde veya bir bölgeden diğer bir bölgeye, baştan başa naklederler.Dengbêjlik, sözlü Kürt edebiyatında bugüne kadar devam etmektedir. Sadece türkülerinin bir kısmı, notalarıyla beraber yazılı edebiyata dönüştürülebilmiştir. Türküler, dengbêjler sayesinde kendi özlerini koruyabilmişlerdir. Kürtler içerisinde bir çok dengbêj, bugüne kadar bu sözlü edebiyatı taşıyabilmişlerdir.Bu sözlü kültürü koruyan ve ona büyük katkılar sağlayan dengbêjlerden bir tanesi de dengbêj Resoyê Gopala'dır.Dengbêj Reso70 yıldan fazla dengbêjlik yapmış ve Kürt dengbêliğine önemli katkılarda bulunmuştur. Bu araştımada,dengbêj Resoyê Gopala'nin yaşam ve eserleri üzerinde, detaylı bir araştırma yapılmıştır.Bu tez giriş ve 2 kısımdan oluşmaktadır. Giriş bölümünde, dünya genelinde sözlü edebiyat ve onun içerisinde 'dengbêjliğin' yeri üzerinde durulmuştur. Bunun yanında da komşu milletlerin ve Kurdistan topraklarında yaşıyan azınlıkların Kürt dengbêjliği üzerindeki etkisi veya Kürt dengbêjliğinin, bıraktığı etki ele alınmaktadır. Aynı bölümde, dünya ve Kürt araştırmacılarına göre, dengbêjliğin genel ölçüleri ve dengbêj Evdalê Zeynê'nin bir ekol olarak Kürt dengbêjliği içerisindeki yerine yer verilmiştir. Bunun da sebebi dengbêj Resoyê Gopala'nın Evdal'in bir takipçisi olmasındandır.Araştırmanın birinci bölümü, Reso'nun yaşami ve eserleri konu edinmektedir. Reso'nun aşireti, ailesi, zehirlenmesi bu bölümde yer almaktadır. Ayrıca Reso'nun ailesinden, araştırmacılardan, dengbêj ve arkadaşlarından, dengbêj Resoyê Gopala hakkındaki görüşlerine yer verilmiştir.Üçüncü bölümde, Reso'nun eserlerinden seçilmiş örnekler almaktadır. Bu örneklerde ele alınan türkülerin konusu, kahramanları, olay, yer ve örgüsü üzerinde durulmuştur. Resoyê Gopala, dengbêj Evdalê Zeynê'nin ekolunu takip eden bir dengbêj olması nedeniyle, ikisinin eserleri arasında karşılaştirmanın yapılabilmesi için örnek olarak iki eserine yer verilmiş ve eserler ekte sunulmuştur.Anahtar kelimeler: Sözlü edebiyat, Kurt, dengbêj, Resoyê Gopala, Evdalê Zeynê.

Many times happenings occure which effect on the societies life. If the society contuniues its lifes under the circumstances of the verbal literature and the written literature hasn't established enough, there are some person who are doing that. These happenings are been transferred from a generation to the others by dengbêjs. They are transferring these by songs, epics and stories. They are transferring them from an area to another.The dengbêj culture is still contuniuing among the Kurds. Only some of these songs are been written to notes. Songs are been protected on their own bases. Many of the Kurdish denbejs have protected this verbal culture and transferred it to the present day. One of these dengbêjs which has served the dengbêj culture by protect the ancient is the dengbêj Resoyê Gopala. The dengbêj Reso has lived more than 70 years as dengbêj by composing many valuable works for the Kurdish culture. This my work is going to be a part of his life and works.The research is constituted of a beginning and two chapters. At the first the general explanation of the verbal literature and the role of the traditional singers (dengbêjs). Dengbêjs in the surrounding nations and minorities in Kurdistan, how they have effected on the kurdish dengbêjs is a topic of the first chapter. We have mentioned at this chapter the criterias of being a dengbêj according to the kurdish and other dengbêjs in the world and especially the position of the famous dengbêj Evdale Zeynike in the Kurdish literature wich's been researched. While Evdal is been seen as a hero of the Kurdish dengbêjs and has contuniued as a dengbêj as like as his followers did it.The first chapter is about Resoyê Gopala's life. His family and the way he's been poisoned are expressed at this chapter. Beside of that the expressions of his family members, friends and other researchers are been expressed their opinions and informations about Resoyê Gopala.The second chapter is, Resoyê Gopala's works and comments on these works. Some of his songs are selected and are commented. Especially the topics and characteristics of them have been commented by emphasizing time and place for his songs could been understand better where it's been finalising with Evdalê Zeynê's two songs included their lyrics which can be found at the end of this work.Key words: Verbal literature, Kurd, dengbêj, Resoyê Gopala, Evdalê Zeynê.