Mor Aḥo hagiyografisi ve adına inşa edilen dini yapılar

Abstract

Tezimiz, Süryani hagiyografisi ve mimarisi gibi geniş başlıklı bir araştırma konusu için başlangıç niteliğindedir. Türkiye'de Turcabdin coğrafyasındaki Süryani mimarisi ile özellikle de hagiyografisi üzerine yapılan araştırmalar yok denecek kadar azdır. Dolayısıyla çalışmamızı, hem hagiyografi hem de Hıristiyan mimarisi ile ilişkili olan `Mor Aḥo Hagiyografisi ve Adına İnşa Edilen Dinî Yapılar` üzerine yürütme ihtiyacı hissettik.Hem teolojik hem de tarihî olaylara ışık tutan ve Süryanî edebiyatı açısından oldukça önemli olan hagiyografi geleneği; aziz ve azizelerin, monastik bir hayat süren münzevilerin, çilecilerin, aynı zamanda Hıristiyanlık adına şehit düşen ve Kilise'nin Şehitlik edebiyatında önemli bir yer teşkil eden Şehitlerin yaşamlarını ele alan sözlü ve yazılı biyografik ve tarihsel kavramlar bütünü olarak tanımlanabilir. Böylesi geniş bir konu olan Süryani hagiyografisi içerisinden seçerek değerlendirmeye aldığımız `Mor Aḥo Hagiyografisi ve Adına İnşa Edilen Dini Yapılar` adlı çalışmamız; giriş, iki bölüm, sonuç ve değerlendirme kısımlarından oluşmaktadır.Tezimizin Giriş kısmında; araştırmamızın konusu, amacı, kapsamı, kaynak değerleri ve izlenen yöntem ele alınmıştır.Birinci Bölüm'de; Hıristiyanlığın Turcabdin'de Yayılışı, Hıristiyan Hagiyografi Geleneği, Süryani Hagiyografi Geleneği, Mor Aḥo Hagiyografisi ve Mor Aḥo ile Mor Ḥeworo adına inşa edilen dinî yapılar incelenmiştir.İkinci Bölüm'de; Yazmanın Süryanice Metni, Türkçe Tercümesi ve Metin Tahlili yer almaktadır.Sonuç ve değerlendirme kısmında; genel olarak çalışmamızın içeriğini oluşturan konuların değeri tartışılmak sûretiyle, Mor Aḥo Hagiyografisi özelinde değerlendirilerek alana bir katkı sunma çabasının ilk nüvelerinden söz edilmiştir.Ekler kısmında ise; Süryani hagiyografı geleneği için çok önemli olan ve Paulus Bedjan'ın Acta Martyrum et Sanctorum Syriace (Azizlerin ve Şehitlerin Yaşam Hikâyeleri) adı altında derlediği 7 ciltlik eserinin tasnif özelliklerini tespit etmek adına içindekiler bölümünde yer alan azizlerin Süryanice isim listesi ile Türkçe tercümesi, kilise ve manastırlara ilişkin çizim ve görseller ve esas aldığımız Mor Filoksinus Yuhanun Dolabani'nin elyazma nüshası yer almaktadır.

Our thesis is a starting point for a broad topic of research such as Syriac hagiography and its architecture. The researchers which have done in Turcabdin geography on Syriac architecture and especially Syriac hagiography are very limited. Hence we needed to carry out our work on the `The Hagiography of Saint Aḥo and the Religious Buildings Built in His Name` which is related to both the hagiography and Christian architecture.The term of hagiography which sheds light on both the theological and historical events and which is very important in Syriac literature, can be described as a collection of verbal and written biographical and historical concepts dealing with the lives of martyrs, saints, reclusive priests and also martyrs who martyred in the name of Christianity and who have an important place in Martyrology tradition. Our research - ` The Hagiography of Saint Aḥo and The Religious Buildings Built in His Name ` which we picked from such a wide issue of Syriac hagiography, consists of an introduction, two chapters, the conclusion, and attachment.In the Introduction part of our thesis; the subject, purpose, scope, source values, and method of our research are discussed.The First Part examines the spread of Christianity in Turcabdin, Christian hagiography tradition, Syriac hagiography tradition, Saint Aḥo's Hagiography and religious buildings built in the name of saint Aḥo and Ḥeworo.The second chapter includes the Syriac Text of manuscript, Turkish translation, and text analysis.In the conclusion and evaluation part; we have tried to clarify some of the issues that constitute the content of our work in general.The appendices section includes the Syriac name list os saints and Turkish translation of Contents portion of Paulus Bedjan's work called on Acta Martyrum et Sanctorum Syriace (The Life Stories of the Saints and Martyrs) in the chapter of the 7-volume which is very important for the Syriac hagiographical writing tradition. This section also contains illustrations and images of churches and monasteries.