Berawirdîyek li ser Sestana Memê Alan û Mem û Zîna Ehmedê Xanî ji alîyê binyad û honakê ve

Abstract

Bu çalışmada iki eser karşılaştırılmaktadır. Bu eserlerden biri Mem û Zîn mesnevisi diğeri ise Memê Alan destanıdır. Mem û Zîn mesnevisi, Ehmedê Xanî tarafından 1695 yılında klasik edebiyat kurallarına uygun şekilde yazılmış bir eserdir. Memê Alan destanı sözlü olarak yayılmış; kadim, folklorik bir eserdir. Bu destan, birçok varyanta sahip olup günümüzde de Kürt folklor sahasında varlığını sürdürmektedir. Bu destanın elimizde bulunan varyantlarının iskelet olarak aşağı yukarı aynı olduğu kanısına varılmıştır. Bu çalışmada karşılaştırma yapılırken 1942 yılında Roger Lescot tarafından derlenen bir varyant esas alınmaktadır. Çalışmamızda bu iki eser; köken, betimleme, anlatım, zaman, mekan, kahraman, olay, dil, form ve arka plan açılarından karşılaştırılmakta ve bu eserlerin farklılık ve benzerlikleri bölüm bölüm analiz edilmektedir. Karşılaştırma yapılırken yer yer diğer varyantlar da göz önünde bulundurulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Memê Alan, Mem û Zîn, Ehmedê Xanî, destan, mesnevi, karşılaştırma.Bu çalışmada amacımız, folklorik bir eser olan Memê Alan destanı ile Ehmedê Xanî'nin Mem û Zîn mesnevisinin arasındaki ilişkinin ne seviyede olduğunu ortaya koymaktır. Tespit edildiği kadarıyla bu çalışmanın sonunda bu eserlerin birçok ortak ve farklı özellikler barındırdığı görülmektedir.

In this study two works are compared. One is the Mem û Zîn Masnavi and the other is the Memê Alan Legend. The Mem û Zîn Masnavi was written down by Ehmedê Xanî in 1695 according to classical literary rules. Having been transmitted orally, it is an old folkloric work. It still exists in Kurdish folklore with different versions. The versions available are considered to be nearly the same as the original in terms of skeleton. In this study, the version compiled by Roger Lescot in 1942 was used. This study compares the two works in terms of origin, description, narration, time, place, hero, event, language, form and background and analyzes the similarities and differences between them. While analyzing the other versions were also considered when necessary.This study aims to reveal the relationship between the Memê Alan Legend and the Mem û Zîn Masnavi by Ehmedê Xanî. It was concluded that these two works have both common and different features. Keywords: Memê Alan, Mem û Zîn, Ehmedê Xanî, legend, masnavi, comparison