819 yılı kroniği: Sunumu, tercümesi, tahlili

Abstract

Süryani historiyografisi alanında kendine yer bulmuş olan 819 Yılı Kroniği, Süryaniruhbanlar tarafından yüzyıllar boyunca oluşturulan tarih yazma literatürü alanındakaleme alınmış kroniklerden bir tanesidir. Süryanice yazılan kimi eserler Batıdayabancı dillere tercüme edilmelerine/çalışılmalarına rağmen, Türkiye'de bu alandakiçalışmalar yeni başlamış durumdadır. Bizlerde ilk defa olarak bu kroniği tercümeederek Türkçeye kazandırmak ve okuyucuların yararına sunmak istedik.Eser, Mesih'in doğumundan başlayarak özelde Antakya Süryani Kilisesi vegenel olarak Suriye ve Mezopotamya'da cereyan eden olayları özet olarak miladi 819yılına dek aktarmaktadır. Antakya Süryani Kilisesi ve Süryaniler dışında kronik,Bizans/Sasani ve Emevi/Abbasi devletleri ve dönemin dikkat çeken olaylarıhakkında da bazı özet bilgiler aktarmaktadır.viTez çalışmamız `giriş` ve `sonuç` kısımlarıyla birlikte iki ana bölümdenoluşmaktadır. Giriş kısmında kroniğin önemi, kapsamı, sınırları ve çalışmanınamaçları ile çalışmada kullanılan kaynaklar tanıtılmıştır. `Siyasi, Sosyal ve DiniArka Plan` başlığını taşıyan Birinci Bölümde, kroniğin yazıldığı dönemdeki siyasi,sosyal ve dini koşullar betimlenmiştir. Bir sonraki aşamada Süryanilerin kimliği, Batıve Doğu Süryani Kiliseleri ve zımmî hukuku konularında bir özet sunulmuştur.Sonraki kademede ise yazmanın anonim yazarı, kroniğin elyazması ve kronikhakkında yapılan modern bazı çalışmalar aktarılmıştır. İkinci Bölümde, eserinSüryanice metni ve metnin Türkçe tercümesini verdik. Sonuç kısmında da çalışmanınbütünü ele alınarak bir değerlendirme yapılmış ve son safhada kullanılan kaynaklarsıralanmıştır.Anahtar Sözcükler: 819 Yılı Kroniği, Qarṭmin Manastırı, Antakya Kilisesi,Antakya Patriği, Kilise, Manastır, Urhoy, Khalkedon Konsili.

The Chronicle of 819 is one of the many works produced by Syrian Orthodoxclergymen as a contribution in the field of Syriac historiography that comprises manycenturies.Although Syriac chronicles have long been translated into Western languages,this sort of studies have only just started in Turkey. Our intention was therefore toproduce a translation of this work and bring it to the attention of the reader.This text relates a progression of historical events, particularly from withinthe Syrian Orthodox Church of Antioch, and also some topics from the largercommunity of Syria and Mesopotamia in general, in summary fashion, starting withthe birth of the Christ up to 819 CE. In addition to topics related with the Church ofAntioch and the Syrian Orthodox community, the chronicle presents remarkableinformation also in summary form about the relations between the Byzantine and theSasanian Empires and then also concerning the Umayyad and Abbasid realms.viiiThis thesis consists of an Introduction and a Conclusion, and two chapters. Inthe Introduction we presented the importance, content, and limits of the chronicle aswell as the aim of the thesis and the sources used in its production. In the firstchapter, entitled `Political, Social and Religious Background`, firstly, an account ofthe political, social and religious conditions of the period was presented. Secondly,such topics as the identity of the Syrian Orthodox, the churches of the (Syriac) Westand the East, and then the legal status of the non-Muslims within the Muslim realms(dhimmi law) were given in summary form. Thirdly, this part of the thesis providesinformation concerning the anonymous author of the chronicle, the manuscript of thetext, and finally the modern studies so far conducted upon this chronicle. The secondchapter presents the Syriac text and the Turkish translation of the text of thechronicle. The Conclusion gives a view of this whole study and aims to bring anevaluation. A bibliography is appended to the end.Keywords: Chronicle of 819, monastery of Qarṭmin, Church of Antioch,Patriarchate of Antioch, church, monastery, Urhoy (Edessa, Urfa), Council ofChalcedon.