ظاهرة الترتيب في تفسير الفخر الرازي وأثرها في الدراسات البلاغية

Abstract

Bu çalışmamız, `Tertip Olgusu`nu ve bunun ehemmiyetini genel olarak Arabî sözlerde özel olarak da Kurân'da ele almaktadır. Bu doğrultuda Fahreddin er-Râzî'nin Tefsîr'inde tertip belagatini, estetiğini ve hem manaların yönlendirmesinde hem de delaletleri çeşitlendirmesi üzerinde etkilemesini araştırmaktadır.Bu çalışma, Fahreddin er-Râzî'nin Tefsîr-i Kebîr adlı eseri çerçevesinde tertip yerlerini araştıracak, ilk olarak cümlenin bölümlerinde takdim, ardından âyetlerde kelimelerin tertibi-Kurân fâsılalarında ve Esmâ-i Hüsnâ'da-, daha sonra bir veya iki âyet içinde cümlelerin tertibini ve âşikâr olmayan âyetleri inceleyecek; son olarak tertibin bazı fıkıh kurallarını icat etmesini ve Kur'ân'ın anlamları yönlendirmesinin etkisinden bahsederek tertibin iki türü olan Takdim ve Tehir Tertibi ve Çeşitlilik Tertibi'ne değinecektir. Taassup ve taraftarlık olmadan Fahreddin er-Râzî'nin en doğru görüşünü ortaya çıkarmak için diğer müfessirleri de göz önüne almakta birlikte onun bir yorumunu kabul ederek, diğerini zayıflatarak veya reddederek yorumlarını ve bakış açılarını incelemekteyim. Etkilenme ve etkileme konusu ancak olgu incelendikten sonra ortaya çıkacağı için en son bölümde, er-Râzî'nin tertip konusundaki etkisi ve etkilenmesi konusu ele alınmıştır.Çalışmanın en önemli sonuçları şunlardır:I.Tertip tarzı, hem muaraza, mübahase ve anlaşmazlığa (tartışma), hem manaları üretmeye (çıkarmaya), hem de ince konuları icat etmeye yol açmakta, Fahreddin er-Râzî, aslında takdim ve tehir tarzına aktarmadan zâhirle âyetleri işlemeye çalışmaktadır.II.Tertip tarzının, dînî ve Arapça ilimlerle bağlantısı ortaya çıkmaktadır. Bu alanın dikkat çekip göz önüne alınması gerekir. Bu çalışmadaki herhangi bir örnek Kur'ânın tertip bozgunculuğu kuruntusunu ortadan kaldırmaktadır.Anahtar Kalimeler: Tertip, Çeşitlilik, Takdim, Tehir, Etki, Fahreddin er-Râzî, Tefsȋr, İ'câz.

This research studies `the phenomenon of arrangement` and its significance in Arab speech in general, and in the Holy Qur'an in particular, discusses the eloquence of order and its aesthetics in the interpretation of Razi pride, and its effect in directing meanings and diversity of connotations. The research settled the places of arrangement through the `great interpretation` of Al-Razi's pride may God have mercy on him, and he presented the interpreter's position regarding the arrangement in its two types: the order of presentation and delay, the arrangement of multiplicity, starting with presentation in parts of the sentence, And the names of God the Most Beautiful, and passing through the arrangement of sentences in the verse and the two verses, and what came out of them as opposed to the apparent, and ending with the effect of the arrangement in eliciting some juristic rules and guiding the Qur'anic meanings, discuss this and analyze to the point of prepondering one side and weakening or sometimes resorting to it. That is the opinions of the scholars before and after Razzi, to reveal the right thing, without fear or intolerance. And since the issue of influence and impact does not appear to us until after the completion of the study of the phenomenon, it was imperative for the last topic to be concerned with the influence of Al-Razi and its impact on the topic of arrangement. Among the most prominent results of the research: - That the arrangement plays a role in stirring up controversy and arguments, and in generating meanings, and that the root of Al-Razi is the conduct of the Quranic text on its surface. - The association of arrangement with many Arabic and Islamic sciences, and every example in research refutes the illusion of corruption in the Qur'an. Key words: Arrangement – Multiplicity – Presentation – Delay – Effect – Razi Pride – Rhetoric – Interpretation – Miracle.