Başbakanlık Osmanlı arşiv belgelerine göre 19. yüzyılın ikinci yarısında Küre-i Nühas madeni

Abstract

Küre denildiğinde akla şüphesiz bakır madeni gelmektedir. Küre'nin Türktarihindeki bilinen adı Küre-i Nühâs'tır. Küre-i Nühâs eski Türkçede Bakır Ocağıanlamındadır. Küre tarihin ilk çağlarından günümüze kadar çeşitli uygarlıklara sahneolmuş bir bölgedir.Küre madenleri çeşitli devletler ve beylikler döneminde işletilmiştir. Osmanlıdevletinde ise en canlı devrini 1300-1500 tarihleri arasında özellikle de Fatih SultanMehmet döneminde yaşamıştır. Bu devirde maden büyük çapta işletilmiş, kasababirçok eserle süslenmiştir. Fatih'in İstanbul'un fethinde kullandığı topların bakırlarıKüre'den getirilmiştir.Başbakanlık Osmanlı Arşiv belgelerine göre 1840-1895 tarihleri arasındaKüre-i Nühas madenlerinden çıkarılan bakırın üretim aşaması ve üretimaşamasındaki sorunlar orjinal belgeler yardımıyla incelenmiştir. Küre'deki üretimedönem dönem çeşitli sebeplerden ara verilmiştir. Küre'de 19. yüzyılın ikinciyarısından itibaren yeniden yeraltına inilerek ocaklarda üretime geçilmiştir. Budönemde Osmanlı merkezi idaresi madenlerin işletilişini iltizama çıkarmış ve ihaleyoluna gitmiştir.Osmanlı devleti madenlere dayalı askerî, malî ve toplumsal tedarikte kendikendine yeterlilik politikası gütmüş ve başarılı olmuştur. Maden çıkarımı ve iiarıtılmasında olduğu gibi, madenlerin naklinde de dikkatlice davranarak, kara vedenizyolları vasıtasıyla merkeze gönderilmesini sıkı biçimde takip etmiştir.19.yy'da Anadolu'ya dışarıdan kolaylıkla ve çok ucuz fiyatlarla işlenmişbakırın getirilmesi Küre'deki bakır madenciliğinin önemini giderek azaltmıştır.İlerleyen yıllarda, gerek sermaye yokluğu, gerekse teknolojinin geliştirilememesimadencilik sektörünün giderek geri kalmasına neden olmuştur.Kastamonu - 2013.Anahtar kelimeler: Küre-i Nühâs, Küre, maden, bakır, Kastamonu.

When we mention about Küre, the copper mine cames to mind withoutdowot. It is known as `Küre-i Nühas` in Turkhish history and Küre-i Nühas means`copper quarny` in old Turkhish. Küre is a are which witnesses too manycivilizatians from historic times to nowadays. Too many kinds of mine were foundthroughout history in the otoman period. Küre mines had the most importentpotentid, especidly in the Fatih Sultan Mehmet period. In this period they weremined on a large scole and towns were ornemented with them. The copper mine wichwas used when Fatih conquered İstanbul was brought from Küre.The production was intemupted sometimes in Küre, and this interruption wasfinished when minning began in XIX. Century. In this period, otoman empiredecided to rent the wage rights of Küre mines.The producion of mine brought lats of advantage like being economicresource in army expense and to overeame socid supply. Transporting of mineseaway and land noute was monitared successfully as like minning process.The importance of minning in Küre was last because of bringing processedand cheap copper in Anatolia in nineteen century. In later centuries, minning sectorlast its potential because of inadequate capital and undeweloped technologicalfacilities.Key words: Nühâs, Küre, Globe, copper, Kastamonu.