Cumhuriyet dönemi bütçe uygulamaları üzerine bir değerlendirme

Abstract

Yirmi birinci yüzyılla birlikte, küreselleşme kavramı etki alanını iyice genişletmiş, ve bütün dünyada etkilerini belirgin şekilde hissettirmeye başlamıştır. Küreselleşme ülkelerin sadece iktisadi, siyasal ve sosyal etki alanlarını etkilememiş, bunun yanında devletlere ekstrafiskal fonksiyonlarda yüklemiştir. Bu fonksiyonlar sonucunda kamu mali yönetim sistemlerinde ve devletin etki alanlarında değişiklere yol açmıştır. Dolayısıyla değişen bu sistemler bütçeleme yapısını da etkilemiştir.Kamusal faaliyetlerin ifa edilmesinde etkin bir rolü olan bütçenin kamu mali yönetimine en önemli katkılarından biri de kamusal kaynaklarla kamusal harcama dengesini oluşturmasıdır.. Kamusal kaynaklar-kamusal hizmetler arasındaki dengeyi kurmak amacı güden bütçeler bazı analitik bütçe sistematiklerinden yararlanır. Kamu mali yönetiminde idarenin etki çerçevesinin çizilmesinde devlet harcamalarının GSYİH içerisindeki payının bilinmesi gerekir. Bu minvalde 90'lı yıllara gelininceye değin kamu bütçe sistemleri kamu kaynaklarının akılcı şekilde kullanmasını içermemiş daha çok yönetim sistemlerine baskı yapan grupların otoritesinde kaynak dengesini sağlamaktan uzak bir yapıda gerçekleşmiştir.Bu çalışmanın amacı ülkemizin bütçe yolculuğunun bir kronolojisini çıkartırken bir yandan da dünyada ve ülkemizde günümüze kadar kullanılan bütçe sistematiklerinin bir haritasını çıkartmaktır. Netice de dünya ekonomisine entegre olmuş bir ülkenin uluslararası iktisadi ve mali gelişmelerden etkilenmemesi beklenemez. Bu çalışmada bütçeleme sistemleri, bütçe teorileri ve uygulamaları ışığında bütçeleme tarihimiz eleştirel bir bakışla anlatılmaya çalışılacaktır. Konuya ilişkin literatürde geniş ölçüde yazılı ve interaktif yayınlardan yararlanma imkanı bulunmuş ancak ampirik ve analitik çalışmalara rastlanamamıştır.Anahtar Kelimeler: Bütçe, Bütçeleme Sistemleri ve Teorileri, Türkiye'de Bütçeler

In the 21st century, the phenomena of globalization with its increasing impact influences the global economies more than ever. Globalization which forecast the social, economic and politic integration of the world countries influenced the understanding of government and caused changes the duty, role and functions of the government. In parallel with this change, government's duties, roles and responsibilities in finance faced a change and the new economic system was founded. One of the elements that the new understanding of the new government emerged by the new economic system affected is the budgeting system.In public finance management, one of the most important functions of the budget which is an important means to perform the actions of the government is to provide the balance between funds and expenditures. The budget which provides balance between public services and funds struggles to performs this function via classification of the systematics used. So as to observe the role of the government in finance, it is necessary to see the ratio of the total public expenditures in GDP. In this context, the budgeting systems used until the first years of the 1990's were not able to provide the rational use of the public funds, and could not provide the fund balance due to such reasons as increasing operations, the effects of the interest and pressure groups and due to the lack of a certain method in assignment of the funds.The purpose of this study is to reveal the chronology of our country's budgeting journeys and to map the budgeting systematics used until recently both in our country and in the world. After all, a country integrated into World economy cannot be expected not to get influenced by the international financial and economic progresses. In this study, our budgeting history is tried to discuss with a critical approach in the light of the budgeting systems, budgeting theories and applications. In the literatüre, there exist far-reaching written and interactive sources; however, empirical and analytical studies could not be found.Key Words: Budget, Budgeting Systems and Theories, Budgets in Turkey