Fen bilgisi öğretim programlarının karşılaştırmalı incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada son on beş yılda uygulanan 2000, 2005 ve 2013 Fen Bilgisi Öğretim Programları kazanımlarının Bloom'un Yenilenmiş Bilişsel Alan Taksonomisine göre teknik ve taksonomik incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel bir perspektifte doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bilişsel alana yönelik kazanımlarla sınırlandırılan bu incelemelerde toplam 2275 kazanımın sınıflandırması yapılmıştır. Sınıflandırmaların güvenirlik hesaplaması Miles ve Huberman'ın önerdiği formüle göre hesaplanarak 0,89 bulunmuştur.Programlara ait kazanımlar bilgi boyutları açısından incelendiğinde kazanımların Bloom'un Yenilenmiş Bilişsel alan Taksonomisinde belirtilen bilgi boyutlarına orantılı bir şekilde dağılmadığı, kazanımların daha çok kavramsal bilgi boyutunda yoğunlaştığı ve üst bilişsel bilgi içeren kazanımlara yeterince yer verilmediği sonuçlarına ulaşılmıştır. Kazanımlar bilişsel süreç boyutları açısından incelendiğinde kazanımların Bloom'un Yenilenmiş Bilişsel Alan Taksonomisinde belirtilen bilişsel süreç basamaklarına orantılı bir biçimde dağılmadığı, kazanımların çoğunlukla anlama basamağında yer aldığı ve nitelikli birey yetiştirme sürecinin önemli bileşenleri olan üst düzey bilişsel boyutlara ait kazanımlara sınırlı düzeyde yer verildiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bilişsel süreç bakımından 2000 Fen Programının 'Anlama' bilişsel boyutunda, 2005 Programının 'Yaratma' bilişsel boyutunda, 2013 Programının ise 'Hatırlama', 'Uygulama', 'Analiz' ve 'Değerlendirme' bilişsel boyutlarında kazanım yoğunluğu bakımından önde oldukları görülmüştür. Bilgi boyutu bakımından 2000 Programının 'Olgusal Bilgi' ve 'Kavramsal Bilgi' boyutlarında, 2005 Programının 'İşlemsel Bilgi' boyutunda, 2013 Programının ise 'Üst Bilişsel Bilgi' boyutlarında öne çıktıkları tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ışığında program geliştiricilerine, öğretmenlere, ders kitabı yazarlarına, araştırmacılara, politika geliştiricilerine ve velilere önerilerde bulunulmuştur.

In this study technical and taxonomic examinations of the curricula objectives of 2000, 2005 and 2013 Science Curriculas applied in the last fifteen years have been carried out with regard to revised Bloom's cognitive area taxonomy. In the study document analysis method has been applied in view of qualitative perspective. A total of 2275 objectives limited to the cognitive areas have been examined. The assessment of the reliability of the classifications has been found out as 0.89 according to the formulas put forward by Miles and Huberman. As the curricula objectives have been examined in terms of knowledge dimensions, it has been deduced that the objectives have not been distributed proportionally to knowledge dimensions determined in the revised Bloom's cognitive area taxonomy, that most of the objectives have been focused mainly on conceptual knowledge dimension and that the objectives including the upper level cognitive knowledge have not been adequately provided. As the curricula objectives have been examined in terms of cognitive process dimensions, it has been concluded that the objectives have been distributed disproportionally to cognitive process levels arranged in the revised Bloom's cognitive area taxonomy and that the objectives mostly take part in comprehension level. Furthermore, it has been found out that the objectives concerning the upper level cognitive dimensions being one of the indispensable parts of bringing up qualified individuals have been involved on a limited level. In accordance with the cognitive process, it has been revealed that in 2000 science cirrucula 'Understanding', in 2005 cirrucula 'Creating' and in 2013 cirrucula 'Remembering', 'Applying', 'Analyzing' and 'Evaluating' dimensions are in the forefront in terms of objectives density. With regard to the knowledge dimension, it has been determined that in 2000 science cirrucula 'Factual' and 'Conceptual Knowledge', in 2005 'Procedural Knowledge' and in 2013 'Metacognitive Knowledge' dimensions take the lead.The proposals have been provided to curricula theorists, teachers, text book writers, instructional researchers, policy makers and parents in view of the obtained results.