Türk zambağı (Lilium martagon L.) soğanlarında IBA (Indole butirik asit)`nın yavru gövde oluşumu ve köklenmeye etkisi

Abstract

Lilium martagon L. geniş Liliacea ailesine ait çok yıllık geofit bir türdür. Birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi Türkiye'nin de tehlike altındaki nadir ve endemik bitkileri listesinde yer alıp, populasyonu `Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı`nda `VU` statüsündedir. Türkiye dışında `Turks Cap` olarak adlandırılan Lilium martagon L. gösterişli çiçek durumu ve kesme çiçek üretimine yatkınlığı ile dikkati çekmektedir.Bu çalışmada Lilium martagon L. un soğan pulcukları ile üretim potansiyeli belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla IBA ile birlikte üç farklı hormonun (IAA, NAA ve GA3) iki dozu (1000 ppm ve 3000 ppm) soğan pulcuklarının apikal, orta ve bazal parçalarına uygulanmış ve 120 gün sonunda 6 morfolojik karakterin ölçümü yapılmıştır. Çalışma sonucunda en yüksek köklenme yüzdesi; 3000 ppm IBA + 1000 ppm IAA, en yüksek kök sayısının 3000 ppm IBA + 1000 ppm NAA ve en uzun kökçüklerin 3000 ppm IBA uygulamasından elde edilmiştir. Fraksiyonun etkisine göre değerlendirildiğinde ise en yüksek değerlerin bazal kısımdan alınan parçalarda elde edildiği saptanmıştır. Ayrıca, apikal, orta ve bazal bütün tırnak parçacıklarının meristematik olarak köklenme kabiliyetine sahip olduğu ve vejetatif üretimde kullanılabileceği tespit edilmiştir.

Lilium martagon L. is a perennial geophyte species belonging to large Liliacea family. Its population is at the status of ''VU'' in `Red Data Book of Turkish Plants`, and along with many European countries, it is included in Turkey's list of the plants that are endemic and under the state of being imperiled.This study analyzed the potential of producing Lilium martagon L. with teeth. Three different hormones (IAA, NAA, and GA3) with IBA were applied in two doses (1000 ppm and 3000 ppm) on apical, medium and basal parts and after 120 days, 6 morphological characteristics were determined. According to the results, for the rooting percentage 3000 ppm IBA + 1000 ppm IAA, for the root number 3000 ppm IBA + 1000 ppm NAA and for the root length 3000 ppm IBA implementation is seen as the most effective hormone dose implementation. According to the effect of fraction position, for all characters, the individuals formed by the pieces taken from the basal parts of teeth are included in first homogeneous group. Also, it is revealed that each of the apical, medium and basal parts obtained by cutting nail-like scales on the corpus in 3 equal pieces have potential meristematic reproduction ability.