Dağ akçaağacı (Acer pseudoplatanus L.) tohum özelliklerine ve çimlenme fizyolojisi üzerine manyetik alan uygulamalarının etkisi

Abstract

Akçaağaçlar, Türkiye'nin hemen hemen bütün ormanlık bölgelerinde, deniz seviyesinden orman sınırına kadar, farklı toprak ve iklim koşullarında yetişebilmektedir. Bu çalışmada Acer pseudoplatanus L. (dağ akçağacı) türü kullanılmıştır. Dağ akçaağacı ülkemizde, Trakya'nın Karadeniz kıyı ormanlarında 1000 metreler civarında, Orta Avrupa'da ise 1800 metreye kadar yayılır. Bu çalışmada; soğuk ıslak ön işlemli (soğuk katlamalı) ve ön işlemsiz (katlamasız) Acer pseudoplatanus L. (Dağ akçaağacı) tohumları üzerinde manyetik alan uygulamalarının etkisi araştırılmıştır. Manyetik alan (MA) muamelesi için tohumlar farklı uygulama süreleri (20, 60 ve 120 dakika) ve değişik MA şiddetlerine (200 ve 400 militesla) maruz bırakılmıştır. Kontrol ve farklı MA uygulamalarına maruz bırakılan tohumlar, eşit koşullarda çimlendirilmeye alınmıştır. Tohumların çimlenmeleri günlük olarak takip edilmiştir. Haftalık çimlenme yüzdeleri belirlenmiştir. Çimlenme yüzdesi; katlamalı tohumda 120 dk 200 mT'da, katlamasız tohumda ise 60 dk 400 mT'da olumlu etki göstermiştir. Ayrıca, tohumların; toplam çözünür protein, α-amilaz, fotosentetik pigment, glikoz, fruktoz ve nişasta miktarları araştırılmıştır. Sonuç olarak; +4 °C'de 45 gün soğuk katlamalı ve katlamasız Acer pseudoplatanus L. tohumlarına uygulanan farklı süre ve şiddetlerdeki MA uygulaması, tohumlardaki protein, enzim, fotosentetik pigment, glikoz ve nişasta içeriğini etkilemiştir. MA katlamalı tohumlarda protein miktarını 20 dk 400 mT'da olumsuz; katlamasız tohumlarda ise kontrol grubu olumlu etki göstermiştir. MA uygulamasından 1 ay sonra yapılan katlamalı tohumlarda protein değeri ise 60 dk 200 mT'da; katlamasız tohumlarda ise kontrol grubunda artmıştır (P<0,05). MA uygulaması ile katlamalı tohumların 120 dk 200 mT işleminde α-amilaz aktivitesi düşerken, katlamasız tohumlarda 60 dk 400 mT ve 120 dk 200 mT'da işlemlerinde α-amilaz enzim aktivitesi yükselmiştir. MA uygulamasından 1 ay sonra yapılan α-amilaz aktivitesinde ise katlamalı tohumda kontrol grubu diğer işlemlere göre artış gösterirken; katlamasız tohumda ise bir azalma tespit edilmiştir. Toplam klorofil miktarı katlamalı tohumların çimlenmeleri sonucu oluşan fideciklerde bakıldığında kontrol grubuna göre sadece 60 dk 400 mT ve 60 dk 200 mT uygulama işlemlerinde düşük değerler gösterirken, katlamasız tohumlardan gelişen bitkilerde kontrol grubuna göre pigment miktarının arttığı gözlenmiştir. Tohumların % nişasta değerleri incelendiğinde, kontrole göre katlamalı grupta 200 mT 60 dk ve 120 dk uygulama işlemlerinde azalma görülmüştür. Katlamasız kabuklu grupta, kontrole göre sadece 20 dk 200 mT uygulama işleminde nişasta içeriğinin azaldığı belirlenmiştir (P<0,05). Katlamasız kabuksuz grupta ise kontrole göre 200 mT 20 dk ve 60 dk uygulama işlemlerinin nişasta içeriği üzerine olumsuz etki ettiği bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Manyetik alan, çimlenme, çimlenme fizyolojisi, dağ akçaağacı, tohum, ormancılık

Maples, in almost all forested regions of Turkey, to the forest borders the sea level, it can be grown in different soil and climatic conditions. Mountain maple in our country, in Thrace's Black Sea coast forest around 1,000 meters, while in Central Europe spreads up to 1800 meters. In this study, the effects of electromagnetic field applications on Acer pseudoplatanus L. seed were investigated. The seeds were exposed to different treatment period 20, 60 and 120 min and varied magnetic field intensities 200 and 400 mT, respectively. The control and experimental groups were germinated at equal conditions. Germination of seeds controlled daily. A weekly sprouting percentage has been determined. Sprouting pertentage; had a positive effect of 120 minute in 200 mT and 60 minute in 400 mT in non fold seeds. As well, total soluble proteins of seed, alpha amylase, photosynthetic pigment, glucose, fructose and starch amounts has been investigated. In the result, applying of of MT in different intensity and times on cold fold and non fold Acer pseudoplatanus L. seeds at +4 °C and 45 days, has effected the protein, enzymes, photosynthetic pigment, glucose and starch content of the seeds. MT effected the amount of protein in fold seeds negatively in 20 minute 400 mT; but had a positive effect on control group of non fold seeds. One month after applying MT value of orotein in fold seed in 60 minutes 200 mT, was increased in control groups (p<0,05). However with applying MT in process of 120 minutes 200 mT alpha amylase activity of fold seeds decreases, in non fold seeds in 60 minute 400 mT and 120 minutes 200 mT process alpha amylase activity has increased. Although alpha amlase activity shows an increase one month after applying MT in fold seeds control group in contrast to other processes, but in non fold seeds a decrease has been determined. According to the seedlings formed in the result of sprout of fold seeds the total amount of chlorophyll shows a decrease in contrast to the control groups only 60 minutes 400 mT and 60 minutes 200 mT, in non fold seeds an increase has been determined in amount of pigment, while investigating the percentage of starch in seeds according to the control in fold groups there was a decrease in 200 mT 60 minutes and 120 minutes. In non fold group with shell, according to the control the content of starch was determined decreased only in 20 minutes 200 mT process (p<0,05). In non fold non shell groups in the process 200 mT 20 minutes and 60 minutes a negative effect on starch content has been found.Key Words: magnetic field, germination, germination physiology, Acer pseudoplatanus L., seed, forestry