Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilim tarihi perspektifinden incelenmesi

Abstract

Fen bilimleri eğitiminde bilim tarihinin kullanımının rolü ve önemi sıklıkla vurgulanmaktadır. Öğrencilere günümüzde sadece bilimsel bilgilerinin aktarılmasının yeterli olmayacağı, bu bilgilerin oluşumunda rol oynayan etmenlerin tarihsel olarak anlatımının da gerektiği genel olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda bilim tarihi fen eğitiminde kullanılabilecek önemli bir argüman olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte tüm eğitim dallarında olduğu gibi fen bilimleri öğretiminde de ders kitapları önemli bir unsurdur. Buradan hareketle bu çalışmada, ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki okuma parçalarında bilim tarihinin ne kadar ve nasıl kullanıldığını araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2016-2017 eğitim öğretim yılında ortaokullarda ders kitabı olarak okutulmakta olan dört adet fen bilimleri ders kitabı (5-8. sınıf) incelenmiştir. Araştırma amacına uygun olarak nitel bir paradigma belirlenmiş ve doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. Analizlerde bilim tarihi ile ilgili okuma parçalarının kavramsal, prosedürel ve bağlamsal bilim tarihi anlayışı bakımından incelenmesini sağlayan bir puanlama anahtarı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında kavramsal, prosedürel ve bağlamsal anlayış için bilim tarihine yer verildiği fakat bu kullanımın yeterli olmadığı gözlenmiştir.

Abstract: Recent studies in science education approve the importance of integrating history of science into educational settings. According to the literature, it is not enough for teachers to transfer not only scientific knowledge, and but also to explain the factors that has a key role in the formation of scientific knowledge. In this context, the history of science emerges as an important argument that can be used in science education. Textbooks, however, are an important element in the teaching of science as well as in all branches of education. Textbooks are always the main source of learning environments. Therefore, this study investigated how history of science was placed in the middle school science textbooks. For this purpose, four science textbooks (5-8th grade), which were approved by the Ministry of National Education, were examined. A qualitative paradigm was determined as appropriate for the purpose of the research, and document analysis was chosen as the research model. Data analysis included a scoring key to examine the reading pieces related to the history of science in terms of conceptual, procedural and contextual history of science. As a result of the research, middle school science textbooks' inclusion of history of science contents is a few in number and limited to conceptual, procedural and contextual understanding.