Ağır metal konsantrasyonlarının bazı bitkilerde tür, organel ve trafik yoğunluğuna bağlı değişimi

Abstract

Özellikle gelişmekte olan ülkelerde hızlı kentleşme ve enerji tüketiminin artışı ile birlikte kirlilik düzeyi insan sağlığını tehdit edecek boyutlara ulaşmıştır. Dünya genelinde her yıl milyonlarca insan hava kirliliğine bağlı sebeplerden dolayı hayatını kaybetmektedir. Ağır metaller doğada uzun süre bozulmadan kalabilmeleri, biyobirikme yapmaları ve bazılarının düşük konsantrasyonlarda bile toksik veya kanserojen olmaları sebebiyle özellikle insan sağlığı açısından kirleticiler içerisinde ayrı bir öneme sahiptir. Bundan dolayı ağır metal kirliliğinin izlenmesi ve riskli bölgelerin belirlenmesi son derece önemlidir. Ağır metal kirliliğinin izlenmesinde en çok kullanılan yöntemlerin başında biyomonitorler gelmektedir. Ancak hangi metalin izlenmesi için hangi bitkinin ve organelin kullanılmasının daha uygun olduğunun belirlenmesi, izlemelerin sağlıklı yapılabilmesi açısından elzemdir. Bu çalışmada Ankara'da trafiğin yoğun olduğu, az yoğun olduğu ve olmadığı alanlarda yetişen Ailanthus altissima, Biota orientalis, Platanus orientalis ve Pyracantha coccinea yaprak, tohum ve dallarında Ni, Pb, Cd, Ba, Cu, Ca, Fe ve K elementlerinin konsantrasyonlarının trafik yoğunluğuna bağlı değişimi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda Ni, Pb, Cd ve Cu konsantrasyonlarının trafik yoğunluğuna bağlı olarak arttığı belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre Ni kirliliğinin belirlenmesi için en uygun tür ve organellerin Biota orientalis tohum ve dalları olduğu belirlenmiştir. Pb, Cd ve Cu kirliliğinin izlenmesi için ise Ailanthus altissima yaprakları oldukça uygundur.

The level of pollution has reached the dimensions that threaten human health, with the rapid urbanization and the increase of energy consumption especially in developing countries. Every year in the world, millions of people lose their lives because of air pollution. Heavy metals have a separate precaution in pollutants, especially in terms of human health, because they can remain intact in nature for long periods of time, they tend to bioaccumulate and some are toxic or carcinogenic even at low concentrations. Therefore, monitoring of heavy metal pollution and determination of risky areas is very important. Biomonitors are the most commonly used methods for monitoring heavy metal pollution. However, determining which plants and organelles are more suitable for monitoring the metal is essential in order to ensure that the monitoring is reliable.In this study, it was aimed to determine the variations of the concentration of Ni, Pb, Cd, Ba, Cu, Ca, Fe and K elements depending on the traffic density in leaves, seeds and branches of Ailanthus altissima, Biota orientalis, Platanus orientalis and Pyracantha coccinea which are grown in areas with heavy, low dense and non traffic areas. As a result of the study, it was determined that concentrations of Ni, Pb, Cd and Cu increased depending on traffic density. According to the results obtained, it was determined that seeds and branches of Biota orientalis were the most suitable species and organelles to determine Ni pollution. The leaves of Ailanthus altissima are very suitable for monitoring the pollution of Pb, Cd and Cu.