Eskişehir`de yetiştirilen bazı yenilebilir peyzaj bitkilerinde ağır metal birikimi

Abstract

Dünya nüfusunun sürekli olarak artmasına ek olarak tarım alanlarındaki azalma ve kirlenme, gıda ihtiyacını dünyanın en önemli sorunlarından birisi durumuna getirmiştir. Gıda ihtiyacını karşılamak için birim alandan alınan ürün miktarındaki artışı sağlamaya yönelik orman, mera vb. alanların tarıma açılması, farklı maddelerden gıda üretimi gibi pek çok çözüm önerisi gündeme gelmiştir. Bu çözüm önerilerinden birisi de yenilebilir peyzaj uygulamalarıdır.Yenilebilir peyzaj, kısaca gıda olarak tüketilebilecek bitkilerin peyzajda kullanımı olarak tanımlanabilmektedir. Peyzaj çalışmalarında kullanılan bitkilerin gıda amaçlı tüketilmesi öngörülmektedir. Ancak, kent merkezlerinde yetişen bitkilerde taşıt yoğunluğuna bağlı ağır metal birikimi göz ardı edilemeyecek kadar önemi bir konudur. Zira ağır metaller insanlar için toksik maddelerdir ve biyobirikme eğilimindedir. Bundan dolayı yenilebilir peyzaj bitkilerinde ağır metal birikiminin belirlenmesi son derece önemlidir.Bu çalışmada Türkiye'nin en büyük kentlerinden olan Eskişehir'de kent merkezinde yetiştirilen ateş dikeni, ıhlamur, elma, gül, ceviz, iğde, kiraz ve vişne türlerinin, gıda olarak kullanılan organlardaki ağır metal konsantrasyonların, diğer organlardaki ağır metal konsantrasyonları ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında bu bitkilerin yaprak, dal ve meyve organlarındaki Na, Al, Ba, Co, Cd ve Pb elementlerinin konsantrasyonları belirlenmiştir.Çalışma sonucunda çalışmaya konu elementlerin tür ve organ bazında önemli ölçüde değiştiği belirlenmiştir. Ancak, çalışmanın en önemli sonuçlarından birisi, genel olarak en yüksek Co, Cd ve Pb konsantrasyonlarının meyvelerde elde edilmiş olmasıdır. Bu ağır metaller insan sağlığı açısından en önemli ve en tehlikeli ağır metallerin başında gelmektedir. Bu sonuçlara göre yenilebilir peyzaj uygulamalarının sağlık açısından çok ciddi sorunlar ortaya çıkartabileceği düşünülmektedir.

In addition to the steady increase in the world population, the decline and pollution of agricultural land has made the need of food one of the world's most important problems. In order to meet the need of food, many solution proposals such as opening of forests, meadows, etc. for agriculture and food production from different materials have come to the agenda in order to increase the amount of products received from the unit area. One of these solutions is the edible landscape applications.Edible landscape can be defined as the use of plants that can be consumed as food in the landscape. It is foreseen that the plants used in landscaping studies are consumed for food purposes. However, the heavy metal accumulation due to the density of the vehicle in the plants growing in urban centers is a matter of considerable importance. Because heavy metals are toxic to humans and tend to bio accumulate. Therefore, the determination of heavy metal accumulation in edible landscape plants is extremely important.In this research, it is aimed to compare heavy metal concentrations in plant species' organs used as food with heavy metal concentrations in other organs that is grown plant species' organs in the city center of Eskisehir such as Pyracantha coccinea, Tilia cordata, Malus domestica, Rosa canina, Juglans regia, Elaeagnus angustifolia, Prunus avium L., and Prunus cerasus in Eskisehir city where is one of the largest cities in Turkey. In the scope of research, the leaves, branches and fruit organs of these plant species were determined of the concentrations of Na, Al, Ba, Co, Cd and Pb in them.As a results of research, it was determined that the subject elements changed significantly on based on species and organ. However, one of the most important results of the study is that the highest Co, Cd and Pb concentrations are obtained in fruits. These heavy metals are one of the most important and most dangerous heavy metals in terms of human health. According to these results, it is thought that edible landscaping practices can cause serious problems in terms of health.