Mavi ladin (Picea pungens Engelm) ibrelerinin yakın geçmişteki ağır metal birikiminde biyomonitor olarak kullanılabilme olanakları

Abstract

Günümüzde hava kirliliği bazı şehirlerde insan sağlığını tehdit edecek düzeyde artmış, dünya genelinde ise her yıl milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine yol açacak boyutlara ulaşmıştır. Hava kirliliği bileşenleri arasında özellikle ağır metaller büyük öneme sahiptir. Zira ağır metaller doğada bozulmadan uzun süre kalabilmekte ve çevredeki konsantrasyonu da sürekli artmaktadır. Ayrıca biyobirikme eğilimindedir. Bundan dolayı ağır metal konsantrasyonunun belirlenmesi, riskli bölgelerin ve risk düzeyinin tespit edilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Bitkilerdeki ağır metal konsantrasyonlarının belirlenmesi ise, hem bitkilerin ağır metalleri havadan uzaklaştırma ve dolayısıyla hava kalitesini artırma aracı olarak kullanılabilme olanaklarının belirlenmesi, hem de hava kalitesinin izlenmesi açısından önem taşımaktadır. Bundan dolayı bu güne kadar bitkilerde ağır metal birikimleri üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Ancak yapılan çalışmalar daha ziyade geniş yapraklı bitkilerin tek yıllık yapraklarının biyomonitör olarak kullanımı konusunda yoğunlaşmaktadır. Bu çalışmada ise ibreleri ağaç üzerinde uzun süre kalabilen ayrıca, ibre ve dal yaşları hesaplanabilen Picea pungens organlarınin, yakın geçmişte ağır metal konsantrasyonundaki değişimin belirlenmesinde biyomonitor olarak kullanılabilme olanakları araştırılmıştır. Çalışma kapsamında Ca, Al, Mg, Cu, Fe, Mn, Ba, Li, Na ve K elementlerinin, yıkanan ve yıkanmayan ibre, kabuk ve dal organlarınde organ yaşına bağlı olarak değişimi değerlendirilmiştir. Çalışma sonuçları, çalışmaya konu elementlerin organ, yıkanma ve organ yaşına bağlı olarak konsantrasyonlarının değiştiğini, genel olarak en düşük konsantrasyonların Ca, Al, Mg, Cu, Na ve K elementlerinde kabuklarda elde edildiğini göstermiştir.

Nowadays, air pollution has reached life-threatening levels in some cities, and worldwide, it has reached a level where millions of people lose their lives every year. Heavy metals, in particular, are among the significant components of air pollutants, as heavy metals can remain in nature for a long time without degradation and their concentration in the environment is constantly on the rise. They also tend to bio-accumulate. Therefore, identifying heavy metal concentrations in nature is of great importance in terms of identifying risky regions and risk levels.Pinpointing heavy metal concentrations in plants is important both for determining plants' ability to absorb heavy metals from the air and thus to improve air quality, as well as for monitoring air quality. Because of this, many studies have been carried out on the heavy metal deposits in plants. However, these studies focused mainly on the use of annual broad-leaved plants as bio-monitors. This study investigates the possibility of using the perennial Blue Spruce (Picea pungens) organelles whose age is predetermined, as a bio-monitor and to measure the recent change in heavy metal concentrations in these organelles. As part of the study, the changes in Ca, Al, Mg, Cu, Fe, Mn, Ba, Li, Na and K levels according to the organelles ages and whether the sampled organelles were washed or unwashed, were evaluated. The results showed that, in general, the lowest concentrations recorded were the Ca, Al, Mg, Cu, Na and K levels in the barks.