Atmosferdeki ağır metal birikiminin yıllık halkalar yardımı ile belirlenmesi

Abstract

Son zamanlarda gelişmekte olan ülkelerde hızlı kentleşmeye bağlı olarak artan sanayi faaliyetleri ve enerji tüketimleri insan sağlığını tehdit edecek boyutlardaki kirliklere neden olmaktadır. Hava kirliliğine bağlı sebeplerden dolayı dünya genelinde her yıl milyonlarca insan hayatını kaybetmektedir. Hava kirliliği etmenleri arasındaki ağır metaller doğanın temel bileşenin de doğal olarak bulunurlar ve biyobozunur elementler değillerdir. Bu yüzden doğada uzun süre kalabilmekte ve canlı bünyesinde birikme eğilimi göstermektedirler. Bazı ağır metallerin düşük konsantrasyonları bile toksik etki oluşturması veya kanserojen olmaları nedeniyle özellikle insan sağlığı açısından tehlike oluşturan kirleticiler içerisinde ayrı bir öneme sahiptir. Bundan dolayı ağır metal kirliliğinin izlenmesi, riskli bölgelerin belirlenmesi ve atmosferdeki konsantrasyonunun süreç içerisindeki değişiminin belirlenmesi son derece önemlidir. Bunun için uzun yıllar boyunca ölçümler yapılmalıdır ancak bu çok mümkün olmamaktadır. Özellikle geçmişten günümüze atmosferdeki ağır metal konsantrasyonlarının değişiminin belirlenmesinde en etkili yöntemlerden birisi ağaçların yıllık halkalarını biyomonitor olarak kullanmaktır. Ülkemizde yetişen çok yıllık bitkiler yıllık halka oluşturmaktadır ve bu halkalardaki ağır metal konsantrasyonlarının tespit edilmesi ile o bölgedeki ağır metal konsantrasyonunun süreç içerisinde değişimi konusunda bilgi edinilebilir. Bu çalışmada da Kastamonu ilinin Kışla parkı mevkiinden 2016 yılı sonunda kesilen Sedir (Cedrus arizonica) ağacından 2016 yılı aralık ayı içerisinde ana gövdeden alınan kütük üzerinde yıllık halkalar belirlenerek bu seksiyonlarda Al, B, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, K, Li, Mg, Mn, Ni, Pb ve Zn elementlerinin konsantrasyonlarının yıl bazında değişimi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında ayrıca iç ve dış kabuktaki element konsantrasyonları da belirlenmiştir. Çalışma sonucunda genel olarak yola dönük kısımdan alınan organellerdeki ağır metal değerlerinin özellikle dış kabuktaki metal konsantrasyonlarının içe dönük kısımdaki metal konsantrasyonlarından daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

In recent years, industrial activities and energy consumption, which have been increasing due to rapid urbanization in developing countries, cause pollution that is threatening human health. Millions of people die every year around the world due to air pollution. The heavy metals among air pollution factors are inherent in nature and are not biodegradable elements. For this reason, they can stay in nature for a long time and have a tendency to accumulate within the body. Even the low concentrations of some heavy metals have a particular importance in pollutants that are particularly dangerous for human health because of their toxic effects or carcinogens. Therefore, monitoring of heavy metal pollution, identifying risky regions and determining the change in the concentration of the atmosphere in the process is extremely important. For this, measurements should be made for many years but this is not possible.One of the most effective methods to determine the change of heavy metal concentrations in the atmosphere is to use the annual rings of trees as biomonitor. Perennial plants that grow in our country constitute annual rings and it is possible to obtain information about the change of heavy metal concentration in the region by determining the heavy metal concentrations in these rings. In this study, the annual rings were determined from the main body of the Sedir (Cedrus arizonica) tree, which was cut from the Kışla park area of Kastamonu province at the end of 2016, in December 2016. , K, Li, Mg, Mn, Ni, Pb and Zn was determined to change the concentration of elements per year. In the study, the element concentrations in the inner and outer crust were also determined. As a result of the study, it was determined that the heavy metal values in the organelles taken from the outward facing section, especially the metal concentrations in the outer shell were higher than the metal concentrations in the inward part.