Peyzaj mimarlığı bağlamında farklı fonksiyonlardaki mekanlarla özdeşleşen bitkiler

Abstract

Mekân bileşen ve öğelerinin sahip oldukları en önemli işlevlerinden birisi, mekânınanlamını kullanıcıya iletmektir. Gerek fiziksel özellikler, gerekse toplumungeçmişten günümüze getirdiği anlam yüklemeleri ile pek çok kavramı ifade edebilenbitkilerin mekânların anlamını kuvvetlendirici unsurlar olarakdeğerlendirilebilirliğini ortaya koyabilmek için bu tez çalışmasının yapılmasına kararverilmiştir. Bitkiler fiziksel çevremizin tanımlanmasında ve vurgulanmasındaoldukça önemli bir fonksiyona sahiptir. Bitkilerin topluma ve açık yeşil alanlara hemestetik hem de fonksiyonel anlamda birçok faydasının olduğu yadsınamaz birgerçektir. Bitkilerin simgesel anlamları ve psikolojik açıdan insanlara faydalarıtoplumun büyük bir kısmı tarafından göz ardı edilen bir konudur. Bu çalışmayardımıyla bitkiler açık yeşil alanlarda kullanılırken mekân özelliğine bağlı olarakbitki tercihinin yapılması gerektiği, böylece zihinsel uyarı yapıp, geçmişicanlandırma sağlanabileceği ve uygun bitki tercihleri ile kent kimliğinin bitkiselaçıdan korunabileceği ortaya konulacaktır. Ayrıca çevremizde en sık kullanılan,insanlar tarafından tanınan bitkiler ile insan-mekân ilişkileri, simgesel anlamlarıbelirlenecek ve farklı mekânlarda bitkilerin mekânların anlamını kuvvetlendiriciunsurlar olarak değerlendirilebileceği ortaya konulacaktır.Herhangi bir mekânı çağrıştıran bitkilerin, mekânların tanımlayıcı etkin birergösterge olarak kullanılıp kullanılamayacağını araştırabilmek için 18 farklı mekân vebu mekânlarla özdeşleşmesi beklenen, İstanbul'da sıklıkla kullanılan ve halktarafından en çok tanındığı düşünülen 28 bitki ön anket yardımıyla belirlenmiştir.Belirlenen bu bitkiler bu çalışma yardımıyla farklı karakteristik özelliklerine veölçülerine göre iki farklı kategoride gruplandırıldıktan sonra farklı özellik gösterenbu mekânlarda hangi kategorideki bitkilerin ön plana çıktığı ortaya konulmuştur.Bitkilerin simgesel anlamlarının halk tarafından bilinirliğinin ve bitki-mekânözdeşleşmesinin ortaya konulabilmesi için; İstanbul'da 100 ilkokul öğrencisi, 100ortaokul öğrencisi, 100 lise öğrencisi, 100 üniversite öğrencisi ve 100 üniversitemezunu olmak üzere toplamda 500 kişi üzerinde bir anket çalışmasıgerçekleştirilmiştir. Anket üç farklı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümdekatılımcıların demografik özellikleri, ikinci bölümde katılımcıların bitki bilgileri,5bitkilerin özel anlamları ve mekâna özel bitkilerin varlığından haberdar olmadurumları araştırılmıştır. Son bölümde ise bu 18 farklı mekân ile belirlenen 28bitkiden hangi 3 bitkiyi özdeşleştirdikleri sorgulanmıştır.Sonuçta, farklı mekânlarda bitkilerin hangi karakteristik özelliklerinin ön planaçıktığı ve ölçü açısından hangi ölçü gruplarının tercih edildiği istatistiksel analizlerlebelirlenmiştir. Ayrıca eğitim seviyelerinin ve cinsiyet farklılıklarının, bitki mekânözdeşleştirmesi üzerinde etkisi olup olmadığı Ki-kare analizleri ile ortayakonulmuştur.Anahtar Kelimeler: Bitki-mekân ilişkisi, sembolik anlam, farkındalık, mekânlarlaözdeşleşen bitkiler; kentsel peyzaj ve bitkiler

One of the most important functions of the components and elements of a location is to transmit the meaning of said location to its users. The purpose of this thesis is to assess the value of plants in strengthening the significance of spaces through the meanings associated with them, whether by their physical properties or the importance assigned to them by the society throughout history. Plants have a highly important function in defining and emphasizing our physical surroundings. The aesthetic and functional benefits they have for society and green spaces are undeniable. The symbolic meanings of plants and their psychological benefits for people are overlooked by a large portion of society. This study will help present the fact that plants used in green spaces should be selected carefully in light of the characteristics of the location so that they provide mental stimulation, enlighten the past and protect urban identity through plant life. It will also reveal relations of well-known plants with people and locations determine their symbolic meanings and suggest that plants in different spaces can be assessed as elements that strengthen the significance of their environment.In order to determine whether plants that are associated with certain locations can be considered among their defining characteristics, we used a pre-survey questionnaire to identify 18 different locations in İstanbul as well as 28 plants that are most recognizable by the public and that enjoy wide-spread use. We then used this study to sort these plants into two groups according to their different characteristics and sizes, and selected the plant category most prominent in each distinct location.To figure out how recognizable these plants are and whether they are linked with certain locations, we conducted a survey on a total of 500 people, made up of 100 elementary schoolers, 100 middle schoolers, 100 high schoolers, 100 university students and 100 university graduates. The survey is made up of 3 sections. The first section investigates the demographics of participants, the second section the level of information they possess on plants, their knowledge on the unique meanings of plants and their awareness of location-specific plants. The last section asked which 3 out of the 28 plants they associated with each of the 18 different locations.Ultimately, the characteristics of plants that predominate in different locations and the size group preferred have been determined by statistical analysis. Chi-squared statistics demonstrated whether the level of education and gender have any effect when associating plants with locations.Key words: Plant-location relationship, symbolic meanings, awareness, plant-location association