1980 ve 2002 yılları arası Türkiye folklor politikası

Abstract

19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan folklor hakkında birçok tanım yapılmış olup genel olarak folk (halk) ve lore (bilgi) kelimelerinin birleşmesinden oluşan halkbilgisi, halkbilimi terimleri kabul görmüştür. Folklorun dünyada 19. yüzyılda cereyan eden milliyetçilik akımı ile paralellik gösterdiği dikkat çekmektedir. Folklor, oluşum süreçlerinde devletlerin milliyetçi söylemlerine etki etmeye başlamıştır. Bu da folklor biliminin toplumların yeniden oluşturulması sürecinde etkili olmasına ve ülkelerin folklor alanında bir politika yürütmelerine olanak sağlamıştır. İlk olarak Grimm Kardeşler'in derleyip yayınladıkları masallarla başlayan folklor bilimi daha sonraki zamanlarda ülkelerin millileşmeleri için yürütülen politikada kendine yer bulmuştur. Bu anlamda folklor ürünleri milletlere özgü ürünler olmasından dolayı milli birlik ve beraberliğin sağlanmasında etkili olmuştur. Türkiye'de doğrudan bir folklor politikası yürütülmese de kültür ve eğitim politikası içinde, kurum ve kuruluşlar aracılığıyla yürütülmektedir. Türkiye'nin kuruluşundan itibaren yapılan inkılâpların ve getirilen cumhuriyet rejiminin halka benimsetilmesi ve bu anlamda milli birliğin sağlanması için ilk yıllarda 1912'de kurulan Türk Ocakları faaliyet göstermiştir. Folklor alanında doğrudan ve dolaylı olarak sonraki yıllarda 1970'lere kadar yapılan çalışmalar Halkevleri ve Halkodaları, Köy Enstitüleri, Türk Halk Bilgisi Derneği tarafından yürütülmüştür. 1970'ten sonra Aydınlar Ocağı toplumun yapılandırılmasında etkili olmuştur. 12 Eylül darbesiyle de yeni bir toplum oluşturulması çabası başlamıştır. Aydınlar Ocağı tarafından ortaya atılan `Türk İslam Sentezi` savı ülke politikasının her alanında hissedilmiştir. Dindar bir Türk milliyetçisi nesli yetiştirilmesi hedeflenmiştir. Bu doğrultuda çalışmamızda 1980 ve 2002 yıllarını kapsayan dönemde Türkiye'de uygulanan folklor politikası ele alınacaktır. Çalışmanın birinci bölümünde ülkenin kuruluşundan 12 Eylül darbesine kadar olan dönemde bu politikayı üstlenmiş kurum ve oluşumların folklor politikasına etkide bulunduğu yönleri açıklanacaktır. İkinci bölümde ise 1980'den sonra bir değişim ve dönüşüm sürecine giren Türkiye'nin bu değişim ve dönüşüm sürecinde folklora politik anlamda uyguladığı müdahalelerden, folklor politikasının hangi alanlarda yürütüldüğünden bahsedildikten sonra topluma ne şekilde yansıdığına dikkat çekilecektir. Anahtar Kelimeler: Folklor Politikası, Halk Edebiyatı, Folklor, Politika, Kültür

Emerged at the end of the 19th century ,many definitions made about folklore and in general the halkbilgi or folklore terms has been accepted which resulting from the combination of the words of (public) and lore (information). Folklore paralleled with the nationalist movements that occur as noteworthy in the world in the 19th century. Folklore, in the process of formation of the state began to influence nationalist rhetoric. This has been effective in the process of re-creation of the folklore science and allowed the countries to execute a new policy in folklore .First, the science of folklore started with fairy tale which Grimm Brothers compiled and published, in later times it has found its place in politicswhich was carried out for the nationalization of the country .In this sense, folklore products due to being the nation-specific products have been effective in ensuring national unity and solidarity.In Turkey,altouhg a folklore policy is not carried out throughly,it is carried out in the cultural and educational policies by institutions and organizations. in the early years of 1912, Turkish quarries were active to adopt the people to the reforms done since the establishment of Turkey and in this sense to ensure national unity. Directly and indirectly folklore studies which were done up to 1970 were carried out by halkoda community centers, village institutes and associations of the Turkish public information.Intellectuals has been instrumental in the construction of society after 1970.With the Sept. 12 coup ,efforts began to create a new society. The `Turkish-Islamic Synthesis` argument has been felt in all areas of national policy posed by Intellectuals. Cultivating a pious generation of Turkish nationalists was aimed.In this direction ,folklore policy applied in the period covering 1980 and 2002 in Turkey will be discussed in our work. In the first section, how institutions that owned this policy in the period from the establishmet of the country until the September 12 coup effected the folklor policy will be explained .In the second part, after mentioning Turkey's entering a change and transformation process after 1980 and what interventions it imposed for this change and transformation in the process of folklore politically and in which areas folklore policy is carried out , the attention will be drawn to how it reflected in society .Key Words: Folklore Policy, Folk Literature, Folklore, Policy, culture