1919-1960 yılları arasında Türkiye`de Anayasal gelişmeler

Abstract

Çalışmada 1919 yılından 1960 yılına kadar olan süreçteki anayasal gelişmelerin nedenleri tarihsel, siyasal ve hukuksal açıdan değerlendirilmiştir. Çalışma üç bölüm halinde hazırlanmıştır. Çalışmada öncelikle anayasa kavramına açıklık getirildi. Giriş bölümünde 1919 yılına kadar olan süreçte yaşanan anayasal gelişmeler, Senedd-i İttifak, Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Kanun-ı Esasi ve 1919 tarihli ilk Teşkilat-ı Esasiye Kanunumuz yüzeysel olarak incelenmiştir. Birinci bölümde 1921 Anayasasına giden tarihi süreç, hazırlık çalışmaları, anayasa değişiklikleri ve anayasanın içeriği incelenmiştir. T.B.M.M yapısı, çalışmaları ve bu dönemde anayasaya yön veren tarihsel gelişmeler ve olgular alt başlıklar olarak yer almıştır. İkinci bölümde 1924 Anayasasının hazırlık çalışmaları, 1921 Anayasasından 1924 Anayasasına geçiş süreci, 1924 Anayasasının içeriği ve tek partili rejim konuları incelenmiştir. 1960 darbesine uzanan süreçte etkili olan çoğunlukçu demokrasi anlayışının neticeleri değerlendirilmiştir. Her iki anayasa tarihsel gelişmelere bağlı kalınarak yasama, yürütme ve yargı organları bakımından incelenmiştir. Sonuç bölümünde, 1919-1960 yılları arasında yaşanan tarihsel ve anayasal gelişmeler çerçevesinde; alınması yararlı görülen, günümüzde de geçerli olabilecek siyasal ve hukuksal dersler ortaya koyulmuştur. Kurucu meclis, kuvvetler birliği, kuvvetler ayrılığı ve anayasa sorunundan önce temsil ve yasama sorununun çözülmesi gerektiği savunulmuştur. 1919 yılından 1960 yılına kadar olan süreçteki anayasal gelişmelerin objektif bir değerlendirmesi, ancak bu dönemin hazırlandığı tarihsel ve sosyal koşulların daha ayrıntılı bir değerlendirmesiyle mümkündür. Çalışmada ise, sınırlı zaman ve imkânlar ölçüsünde bu değerlendirme yapılmıştır.

In this research the causes of constitutional developments comprising 1919-1960 are studied. The studying is consist of three section.Firstly the concept of constitution is defined. In introduction section developments until 1920 like `Seneddi İİttifak, Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve Kanun-ı Esasi` are superficially studied. In first section the process reaching to 1921 Constitution, preparations and amendments of the Constitution are scrutinized. In addition to historical developments the structure and studies of The Grand National Assembly of Turkey are also involved in study under different headlines. In second section, preperations and the process of passing from 1921 Constitution to 1924 Constitution, single party period and the content of 1924 Constitution are studied. Both of the Constitutions are considered with regard to legislagation and administer.In conclusion section, legal and political lessons, effective also for today, having to be taken, are put forth for consideration. There is suggested that representation proportion and of high quality legislation matters should be considered at first before Constitutional assembly, unity of powers, seperation of powers and constitution matters. Objective evaluating constitutional improvements from 1919 until 1960 is possible only by detailed evaluating historical and social conditions of this period. As for us, we have tried to make this evaluation within the bounds of time and possibility.