Türkiye` de vesayet demokrasisine bir örnek: 27 Mayıs 1960 darbesi

Abstract

İnsanoğlunun yerleşik hayata geçmesinden itibaren farklı yönetim şekilleri kullanılmıştır. Bu sayede bir arada yaşamanın zorluklarının üstesinden gelmek hedeflenmiştir. Günümüzde dünya genelinde en çok tercih edilen yönetim şekli olarak demokrasi karşımıza çıkmaktadır. Demokrasinin çok tercih edilmesinde insanlara kendilerinin belirledikleri ve oluşturdukları kurallara göre kendilerini yönetme imkanı sunması etkili olmuştur. Dolayısıyla demokrasi bir kişiye ya da zümreye bağlı olarak oluşturulmamıştır.İnsanoğlunun ihtiyaçlarına göre gelişim göstererek varlığını sürdürmüştür. Ancak günümüzde bazı demokrasi uygulamalarında çeşitli yasal, anayasal düzenlemelerle ve oluşturulan bürokratik kadrolarla demokrasinin kontrol altına alındığı görülmektedir. Bu durumun kaynağı olarak elitçi ve vesayetçi demokrasi yaklaşımın temelini oluşturan; halkın bilgiyi doğru yorumlamada ve karar vermede yetersiz kabul edilmesi anlayışı karşımıza çıkmaktadır. Demokrasi kültürü ve kurumları yetersiz olan bu toplumlarda, demokrasi faaliyetlerinin halk tarafından değil tepeden inme yönetim eliyle gerçekleştirildiği görülmektedir. Bu yönetimleri ise, ülkenin kuruluşunda ya da kurtarılışında önemli görevler alan askeri elitlerin ya da sivil elitlerin oluşturduğu görülmektedir. Dolayısıyla elitçi yapı ülkenin kuruluşunda veya kurtarılışında görevler aldığı için ülke yönetimini kendilerine doğal hak olarak kabul etmektedir. Bundan dolayı seçimlerle siyasi, ekonomik yada sosyal krizlerin çözülmesini beklemek yerine demokrasiye darbeyle sorunun üstesinden gelmeyi tercih etmektedirler. Bu darbelerin amacı ise, genelde elden giden demokrasiyi yeniden tesis etmek olarak ilan edilmektedir. Darbe sonrası yönetimin sivillere tesliminden önce oluşturulan kurumlar yada yasal düzenlemelerle vesayetçi yapının güvence altına alındığı görülmektedir. Dolayısıyla ortaya çıkan yönetim anlayışı demokrasiden farklı, yapılan düzenlemelerle halkın kontrol altında tutulması esasına dayanan `Vesayetçi Demokrasi` yi meydana getirmektedir. Bu yeni yönetim şeklinin, demokrasi üzerinde kendi vesayet hakları olduğu ön kabulüyle hareket eden elitçiyapının çıkarlarının korunmasına hizmet ettiği görülmektedir. Bu çıkarların korunması işlemi ise askeri darbeler ve muhtıralar ile gerçekleşmektedir. Türkiye'deki vesayetçi yapının varlığının 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından kurumsallaştığı görülmektedir. Ülkedeki darbelerde, vesayetçi yapı içerisinden askeri elitlerin öne çıkmasının sebebi ülkenin kurucu veya kurtarıcı unsurları arasında bulunmalarından dolayı ülke yönetimini doğal hakları olarak görmelerinden kaynaklanmaktadır. Darbe sonrası yapılan anayasa, yasal düzenlemeler ve oluşturulan kurumlarla gerçekleştirilen darbelere ve muhtıralara meşruiyet kazandırılmıştır. Ayrıca bu düzenlemelerle, orduya yüklenen görev ve sorumluluklarla askeri elitlerin demokrasi üzerindeki kurumsallaşan vesayetinin güçlendirildiği görülmektedir. Halk seçimler yoluyla iktidarı kendilerinin belirlediklerini düşünmektedir. Ancak oluşturulan vesayetçi kurumlar ve yasal düzenlemelerle mevcut iktidarın kontrol altına alındığı, sağlıklı demokrasinin var olmadığı görülmektedir.ANAHTAR KELİMELER: demokrasi, elit, elitçi yapı, merkez, çevre, vesayet, vesayetçi demokrasi, darbe, 27 Mayıs, adalet.

Different management methods were used as from adopting a sedentary life by humankind. By this means, it was aimed at overcoming challenges of living together. Nowadays, we encounter democracy as the most preferred management type around the world. Democracy was considerably preferred because it offered opportunity for people to manage themselves according to rules that they determined and formed themselves. Thus, democracy was not formed depending on any person or group. It continued its existence by making progress according to needs of the humankind. However, it is observed currently that democracy was brought under control with different legal, constitutional regulations and formed bureaucratic staff in some democracy implementations. We encounter understanding of considering public insufficient on commenting information correctly and making decision which underlies elite and tutelary democracy approach as source of this situation. It is observed in these communities having insufficiency democracy culture and institutions that democracy activities are carried out by sudden and unexpected management not by public. It is observed that military elites or civil elites taking charge in important duties in establishment or rescue of country form these managements. Thus, since elite structure takes charge in establishment or rescue of the country, they consider country management as natural right for them. Hence, they prefer overcoming the problem via impact against democracy instead of waiting for political, economic or social crises are solved in elections. Purposes of these impacts are generally announced as re-establishing lost democracy. It is observed that tutelary structure is guaranteed with institutions which were formed before delivery of management to civilians with legal regulations. Thus, occurring management understanding creates `Tutelary Democracy` that is different from democracy and that bases on principle of keeping public under control with regulations which were made. It is observed that this new management type serves protection of interests of elite structure acting with pre-acceptance that they have their own tutorship rights on democracy. These interests are protected with military coups and memorandums. It is observed that existence of the tutelary structure in Turkey institutionalized after the military coup dated May 27th, 1960. Their presence in the country due to the founder or the savior of the prominence of the military elite elements in the structure of the tutelage of the coup in the country because of the country's leadership stems from seeing it as natural rights. Post-tutelary constitution made legal arrangements and given legitimacy to the coup to coup with the establishment of institutions. In addition to these arrangements with the military elite military duties and responsibilities it is seen as strengthening the institutionalization of democracy on the guardianship .The public thinks that they determine power themselves via elections. However, it is observed that current power was brought under control with established tutelary institutions and laws and that there is no healthy democracy.KEY WORDS: democracy, elite, elite structure, centre, environmental, tutelary, tutelary democracy, coup, 27 May, law.