İşletmelerde vergi denetimi vergi uyuşmazlıkları ve çözüm yolları bir Türkiye uygulaması

Abstract

Bu çalışmada öncelikle denetim kavramına, denetimin unsurlarına türlerine, denetçi türlerine, denetimin gelişimine değinilmiş akabininde vergi denetimi kavramı tanımlanmış vergi denetimi ve vergi incelemesi kavramları detaylandırılarak anlatılmış, vergi denetiminin fonksiyonları ile birlikte vergi denetim yöntemleri anlatılmıştır. Bu yöntemler içerinde en önemlisi ve en geniş kapsamlısı olarak değerlendirilen vergi incelemesi kavramı üzerinde detaylı durulmuş vergi incelemesi ile ilgili olarak yıllar itibari ile incelenen mükellef sayıları ve tarh istenilen vergi tutarları ile kesilmesi önerilen ceza tutarları karşılaştırılmış, vergi denetiminin amacına değinilerek başlıca dört amacı ile ilgili olarak detaylı açıklamalar yapıldıktan sonra, vergi denetiminde başvurulan yollar anlatılmıştır. Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığının ve Maliye Bakanlığınca hazırlanmış rehberler aracılığı ile birçok uygulama sonucuna değinilmiştir.Tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamalarında meydana gelen uyuşmazlıklara değinilerek, uyuşmazlıkların çözüm yolları hakkında gerekli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde meydana gelen uyuşmazlıkların çözüm yollarına değinilerek idari çözüm yollarından ve yargısal çözüm yolundan bahsedilerek idare ve mükellef açısından süreçler değerlendirilmiştir. Yargısal olarak çözüm yollarındaki süreç değerlendirilerek bir sonuca varılmıştır. Türkiye'de uyuşmazlıkların çözüm yollarından barışçıl mekanizmaların yeterince kullanılmadığı daha zor bir süreç olan yargı yolunun tercih edildiği ve bu sebep ile de idare ile mükellefin sürekli karşı karşıya geldiği gözlemlenmiştir. Sonuç olarak idarenin, mükellefi barışçıl çözüm yollarına teşvik ederek vergi gelirlerinde etkinliğin sağlanması gerektiği bunun çözümü olarak da mükellefin hakları da göz ardı edilmeden yeni ve birleştirici bir müessesinin kurulması gerekliliği vurgulanmıştır.Anahtar Sözcükler; Vergi Denetimi, Vergi UyuĢmazlıkları.

In this study, the concept of audit, the types of audit, the types of auditors, the development of audit are mentioned in detail and the concepts of tax audit and tax examination are explained in detail followed by the functions of tax audit together with tax audit methods. Among these methods, the most important and the most comprehensive tax assessment concept, the taxpayers' numbers and the tax amounts requested to be deducted from the years examined and the penalty amounts proposed to be intercepted in relation to the detailed tax examination examined were compared and the main purpose of the tax audit was discussed After detailed explanations are made, the ways in which the tax audit is applied are explained. In addition, many applications have been addressed through the guides prepared by the Revenue Administration Department and the Ministry of Finance.The necessary work has been done about the ways of solution of the disputes by referring to the disagreements that occurred in the stages of tarh, communiqué, accrual and collection. In the light of these studies, the ways of resolving the incompatibilities are mentioned and the methods of administrative solution and judicial solution are discussed and the processes in terms of administration and taxpayer are evaluated. Judgmentally, the process of the solutions was evaluated and a result was reached. It has been observed that the judicial process, which is a more difficult process in Turkey, in which peaceful mechanisms are not used sufficiently in the solution of conflicts, is preferred and therefore the administrations and taxpayers constantly face to face. As a result, it was emphasized that a new and unifying organization should be established without ignoring the rights of taxpayers as a solution to this problem in which it should be effective in tax revenues by encouraging the beneficiaries to the taxpayers' peaceful solutions.Key Words: Tax Audit, Tax Disputes