Yeniden üretim kuramı açısından dershanelerdeki farklılaşmalar

Abstract

ÖZET YENİDEN ÜRETİM KURAMI AÇISINDAN DERSHANELERDEKİ FARKLILAŞMALAR Aksöz, Zeki Tez Danışmanı : Prof. Dr. Mine Tan Ekim 2001, 145 Bu araştırmanın temel amacı, yeniden üretim kuramı açısından dershane lerde^ farklılaşmaları ortaya koyarak bu farklılaşma bağlamında dershane öğretmenlerinin sosyo - ekonomik, kültürel ve demografik kökenleriyle işgal ettikleri konum arasında bir ilişkinin kurulup kurulamıyacağını belirlemek ol muştur. Belirlenen `ideal tiplere` göre seçilen Ankara'daki dört dershaneden anket, mülakat ve monografi teknikleriyle bilgi toplanmıştır. Toplanan veriler frekans ve yüzde dağılımlarıyla çözümlenerek yorumlanmıştır. Dershaneler, hizmet verdikleri öğrencinin sınıfsal, kültürel ve demografik kökenine göre kitle, büro, hemşehri ve cemaat dershanesi olmak üzere farklı laşmaktadır. Kitle dershanesi her sınıf ve katmanlardan gelen öğrencilere hiz met vermektedir. Kitle dershanesinin öğrencileri genel liselerden, Anadolu lise lerinden, meslek liselerinden ve özel liselerden gelmektedir. Büro dershanesi çoğunluğu özel liselere ve Anadolu liselerine devam eden öğrencilere hizmet vermektedir. Büro dershanesine devam eden öğrencilerin, üniversite sınavın daki başarısı diğer dershanelere göre çok daha yüksektir. Hemşehri dersha nesinin öğrenci kaynağını alt gelir grubundan gelen öğrenciler oluşturmaktadır. Hemşehri dersanesine çoğunlukla meslek liselerinden ve genel liselerden gelen öğrenciler devam etmektedir.Cemaat dershanesi ise Nakşibendi tarikatı nın eğitime önem veren bir kolu tarafından kurulmuştur. Cemaat dershanesine devam eden öğrencilerin çoğu, cemaatın özel okullarından ve imam hatip lise lerinden gelmektedir. Dershane öğretmenlerin kültürel sermayeleri, demografik ve sınıfsal kö kenleri hangi dershanede hangi şartlarda çalışılacağını belirlemektedir. Bu an lamda dershaneler, diğer eğitim kurumları gibi, varolan eşitsizlikleri kendi içeri sinde yeniden üreterek varlığını sürdüren hülle kurumlardır. iv

ABSTRACT The aim of this research is to examine the differences in institutions (dershanes) which prepare the students for university entrance exams. Looking from the perspective of reproduction theory, we shall try to determine if a relationship can be established between the existing positions of these institutions and the economic, cultural and demographic backgrounds of their teachers. Our findings from Ankara dershanes are based on data gathered by survey, interview and monographic techniques. Using such criteria as the class, culture and demographic background of their students dershanes are differentiated into four main types. These are called mass, office, regional and community dershanes. Mass type dershane, in our study, provides service to students from every class and strata of the society. Office type dershane provides service to students belonging to the upper middle and higher income gropus and the majority of its students come from private high schools and Anadolu high schools. The rate of success at the university entrance exams of the students attending office type is higher compared to those of the other dershanes. The student profile of the regional dershane is formed by those who come from the group having a lower income level. The community dershane is formed by a branch of a religious sect (Nakşibendi) which strongly endorses education. Majority of the students attending community dershane come from private schools of the religious community and religious high schools. The cultural capital, demographic and class roots of the dershane teachers are the factors determining the conditions at which type of dershane a teacher will be working. It is concluded that dershanes, like the other educational institutions, are the reproducing institutions that regenerate within themselves the existing social/economic inequalities.