Orta Cüz Hanı Abılay Han hakkında yazılmış tarihi jırlar

Abstract

Bu tezde Orta Asya'daki önemli Türk devletlerinden biri olan Kazakların, tarihte yaşadığı olaylar ve istiklal mücadeleleri ele alınmıştır. Bu mücadele içinde Kazakları toplayıp bir araya getiren Abılay Han'la ilgili yazılmış olan tarihî jırlar incelenmiştir. Böylelikle bu alanla ilgili çalışma yapmak isteyen araştırmacılara da ön ayak olunmuştur. Türk dünyasının kültür varlığı için en önemli unsurlardan birisi Anadolu sahasında âşıklık geleneği, Kazak sahasında ise `Jırcılık` olarak adlandırılan `Jırcılık Geleneği`dir. Bu gelenek Türk cumhuriyetleri ve topluluklarında ortak bir mirastır.Bu çalışmada Kazakistan sahasında önemli olan `Jırcılık Geleneği ve Tarihî Jırlar`ın yanı sıra Kazak Türklerinin tarihi, Kazakların bağımsızlık mücadeleleri, Kazak Türkçesi ve Kazak kelimesinin kökeni ele alınmıştır. Bunun yanı sıra Kazak edebiyatını ve bunun içerisinde sözlü edebiyatın en önemli ürünleri olan destanlar üzerinde durulmuştur. Öncelikle çalışmanın ana konusunu oluşturan Abılay Han hakkındaki tarihî jırların manzum kısımları muhteva açısından incelenmiştir. Daha sonra bu manzum kısımlar Türkiye Türkçesine aktarılmış, onların Latin alfabesine transkripsiyonu yapılmış ve son olarak da eserin orijinali teze eklenmiştir.

History and independence struggles of the Kazakhs, one of the important Turkic states in Central Asia, and the historical zhyrs depicting Abylai Khan who gathered Kazakhs together in this struggle were examined thus leading to the researcher who wanted to work on this field. One of the most important elements for the culture of the Turkic world is the tradition of minstrelsy in Anatolia and the `Zhyr Tradition` which is called `Zhyrism` in Kazakh field. This tradition is a common heritage in Turkic republics and communities.In this study, in addition to the `Zhyr Tradition and Historical Zhyrs` which is important in Kazakh field, the history of the Kazakh Turks, the independence struggles of the Kazakhs, the Kazakh language and the origin of the word `Kazakh` are discussed. Moreover, Kazakh literature and the epics in it which are the most important products of oral literatüre are emphasized. In our study, the historical Zhyrs are transcribed and translated into Turkish and finally the original text and its Latin transcription are presented as Annexes.