Ekolojik bakış çerçevesinde kırsal ve suç: Tarımsal sulama sistemlerinden hırsızlıkların suç fırsatı teorisi doğrultusunda incelenmesi

Abstract

Kentin sosyo-ekolojik yapısının suçlu davranış üzerindeki etkisini ortaya koyan Chicago Okulu'nun yönlendirmesi nedeniyle kent merkezli bir bakış açısı geliştiren ve kırsalı görmezden gelen genel kriminoloji anlayışına karşın son otuz yılda yapılan araştırmalar, kırsalda kentten farklı ve ciddi bir suç gerçeğinin var olduğunu kanıtlamıştır. Bu araştırmaların sonuçları, kırsala özgü yeni suç teorilerinin ortaya çıkartılması, yeni suç teorileri bulunana kadar kent merkezli bakış açısıyla geliştirilen teorilerin kırsal suçlara uygulanması ve bu teorilerin kırsalda geçerli olan ve olmayan yönlerinin tespit edilmesi, sonuç olarak da kırsal suçların kent suçlarından ayrı bir şekilde ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. Buna karşın, dünyanın yedinci büyük tarım ülkesi olan ve kırsaldan sorumlu ayrı bir kolluk teşkilatı bulunan Türkiye'de kırsal suçlara özgü yapılmış fazla sayıda çalışma bulunmamaktadır. Ülke gerçekleriyle örtüşmeyen bu eksikliğe dikkat çekmek maksadıyla yapılan araştırmada Türkiye'deki kırsal suçlar ekolojik bakış çerçevesinde ele alınmıştır. Bu kapsamda, kırsal suçların bir alt kategorisi olan tarımsal suçlar içerisinde yeni bir suç türü olarak ortaya çıkan ve Türkiye kırsalında son yıllarda en fazla artış gösteren suçlardan biri olan tarımsal sulama sistemlerinden hırsızlıklar Suç Fırsatı Teorisi'nin temel varsayımları doğrultusunda incelenmiştir.Araştırma, Türkiye'de en fazla sayıda tarımsal sulama kooperatifinin bulunduğu Konya'da yapılmıştır. Araştırmada ilki nicel, ikincisi nitel olmak üzere iki aşamalı bir yöntem izlenmiştir. Birinci aşamada, Konya Bölgesi Sulama Kooperatifleri Birliği'ne üye toplam 252 kooperatif içerisinden rasgele örneklem metoduyla seçilmiş olan 100 kooperatifin yetkililerine 18 sorudan oluşan bir telefon anketi uygulanmıştır. Anketten elde edilen veriler korelasyon analizine tabi tutulup, Suç Fırsatı Teorisi'nin varsayımları test edilmiştir. İkinci aşamada ise anket sonuçlarına göre en fazla sayıda hırsızlığın meydana geldiği ilçe olan Çumra 'da faaliyet gösteren 4 kooperatif aykırı örneklem metoduna göre seçilerek, ikişerli 2 grup elde edilmiştir. Birbirleriyle yakın coğrafyada bulunmalarına rağmen çok zıt hırsızlık oranlarına sahip olan bu gruplardaki kooperatiflerin yetkilileriyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış ve kooperatiflere ait trafolar yerinde incelenmiştir.Her iki aşamada da elde edilen bilgiler değerlendirildiğinde, kentsel bakış açısının ürünü olan Suç Fırsatı Teorisi'nin tarımsal sulama sistemlerinden hırsızlıkları büyük oranda açıklayabildiği, ancak kırsalın sahip olduğu kentten farklı özellikler nedeniyle bazı konularda yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç, kırsal suçlara özgü yeni teorilerin geliştirilmesi gerekliliğini de bir kez daha ortaya koymuştur. Teorinin test edilmesinin yanı sıra araştırma neticesinde başka önemli sonuçlara da ulaşılmıştır.Araştırma kapsamında incelenen 100 kooperatiften 57'sinin, bu kooperatiflere ait olan 1337 trafodan ise 452'sinin son iki yıl içerisinde en az bir defa hırsızlığa maruz kaldığı; bu hırsızlıklar sonucunda kooperatiflerin toplam 1.284.000 TL zarara uğradığı ve alınan emniyet tedbirleri sonrasında hırsızlıklarda azalma olmasına rağmen gerek kırsala hâkim olan sosyo-kültürel yapı gerekse de kırsal fiziksel çevrenin bu tedbirleri uygulamayı zorlaştırıcı etkisi nedeniyle kırsalda neredeyse hiç emniyet tedbirinin uygulanmadığı tespit edilmiştir.Bu sonuçlar kırsalın zannedildiği gibi suçtan arınmış bir yer olmadığını, pek çok farklı kırsal suç çeşidi özelinde araştırmalar yapılması ve kırsal suçlara özgü teorilerin geliştirilmesi gerektiğini göstermektedir. Özelde tarımsal sulama sistemlerinden hırsızlıklar, genelde tarımsal suçlar açısından düşünüldüğünde ise bu suçlara özgü bir suç teorisi geliştirilinceye kadar mevcut suç teorileri içerisinde en uygun teorinin Suç Fırsatı Teorisi olduğunu söylemenin yanlış olmayacağı kanaatindeyiz.

Researches, have been conducted during last thirty years against to mainstream criminology which improve an urban-centric viewpoint and ignore rural by the reason of guidance of Chicago Scholl which reveal the effect of city's socio-ecology on criminal behaviour, has proved there is a serious crime fact in rural different from urban. Results of these researches show the need for developing new crime theories special to rural, until new theories are found implementing the urban-centric theories in rural and ascertaining valid and invalid assumptions of these theories and so researching rural crimes separate from urban crimes. Despite this fact, there is not much rural crime research in Turkey where is known as seventh big agriculture country of the world and has a specialist law enforcement agency for rural areas. In the research, which was made for take attention to that deficiency inharmonious with Turkey's facts, rural crimes in Turkey were considered by an ecological perspective. In this context, a new type of agricultural crimes that a sub-category of rural crimes and one of the most occur crimes in rural of Turkey in last years, thefts from agricultural irrigation systems were analysed by basic assumptions of Crime Opprtunity Theory.Research was made in Konya where has the highest number of agricultural irrigation cooperatives in Turkey. Two-stage method, first of them is quantitative and second is qualitative, was used in research. In first stage, an 18 questions telephone survey was applied to 100 cooperatives' managers. Cooperatives were chosen by simple random sampling method from a list of 252 members of Konya Region Irrigation Cooperatives Corporation. Data of survey was put in correlation analysis to test assumptions of Crime Opportunity Theory.In second stage, 4 cooperatives were chosen by contrasting case sampling method from Çumra County where highest number of thefts occurred according to results of survey and two pairs groups were gained. Semi-structured interviews were made with these geographically close but criminally contrast groups' managers and transformers of these cooperatives were seen in place.When the results of two stages were accessed, it is found that as an urban-centric crime theory, Crime Opportunity Theory can generally explain thefts from agricultural irrigation systems but it fails to explain some situations due to rural's different characteristics from urban. This result once again reveals the need for developing new rural-centric crime theories. Besides of testing theory, other some important knowledge was gained as results of research. 57 of the surveyed 100 cooperatives and 452 of the 1337 transformers belong to these cooperatives were found to be exposed to theft at least one time during two years period. Also, it was found that cooperatives' pecuniary loss because of these thefts is 1.284.000 TL and although there was reduction after measures taken there is almost no measures in rural because of socio-cultural structure of rural and rural's characteristics of rural environment that complicating implementing these measures.These results indicate that rural is not a crime-free place as the majority thought, researches should be made for many different types of rural crimes and rural-centric crime theories should be developed. On the other hand, in particular for thefts from agricultural irrigation systems, in general for agricultural crimes, until a special crime theory to these crimes are developed, it will not be wrong to say that Crime Opportunity Theory is most proper theory for them.