Zihin engelli çocukların iletişim becerilerinin geliştirilmesinde tablet tabanlı konuşma üreten mobil uygulamaların etkililiğinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada zihinsel engelli bireylerin iletişim becerilerinin geliştirilmesinde, araştırma sürecinde hazırlanan tablet tabanlı konuşma üreten mobil uygulamanın etkililiğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde, konuşma üreten mobil uygulamanın; zihinsel engelli çocuklara resim adlandırma/ betimleme becerisinin kazandırılmasında, öğretimi gerçekleştirilen hedeflenen beceriyi genellemelerinde ve öğretim sürecinin tamamlanmasının ardından beceriyi koruyabilmelerinde etkililiği incelenmiştir. Ayrıca araştırmaya katılan deneklerin ebeveyn ve öğretmenlerinden konuşma üreten tablet tabanlı mobil uygulamanın etkileri hakkında yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile sosyal geçerlik verileri toplanmıştır. Araştırmada karma yöntem araştırma desenlerinden 'Açımlayıcı Desen' kullanılmıştır.Birinci aşamada zihinsel yetersizliğe sahip çocukların sözel iletişim gelişimlerinin ve iletişimsel ihtiyaçlarının belirlenebilmesi amacıyla öncelikle nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile zihinsel yetersizliğe sahip çocukların iletişim özellikleri, çocukların iletişim kurma biçimleri, çocuğun alıcı ve ifade edici dil becerileri ve çocuğun sözel iletişim gereksinimleri, ebeveynlerin alternatif ve iletişim sistemlerine yönelik görüşleri hakkında elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Görüşmelerden elde edilen bulgular çerçevesinde ADIM mobil uygulamasının içeriği, tablet tabanlı konuşma üreten mobil uygulamada yer alacak kategori ve semboller belirlenerek mobil uygulama hazırlanmıştır. Araştırmanın deneysel kısmını oluşturan ikinci aşamada, konuşma üreten ADIM mobil uygulamasının etkililiğini belirlemek amacıyla nicel araştırma desenleri arasında yer alan tek denekli araştırma yöntemlerinden denekler arası yoklama evreli çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. İkinci aşamada, konuşma üreten ADIM mobil uygulamasının etkililiğini belirlemek amacıyla nicel araştırma desenleri arasında yer alan tek denekli araştırma yöntemlerinden denekler arası yoklama evreli çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın denek grubunu 6-8 yaş grubunda zihinsel engelli üç çocuktan oluşmaktadır.Araştırmanın deneysel aşamasında elde edilen bulgular, deneklerin tablet tabanlı konuşma üreten cihaz kullanarak resim adlandırma/ betimleme becerisini kazanmalarında ADIM uygulamasının etkili olduğunu, öğretimin tamamlanmasının ardından bir, iki ve dört haftanın sonunda düzenlenen izleme oturumlarında deneklerin beceriyi korudukları ve kazandıkları beceriyi farklı kişilere genelleyebildiklerini göstermiştir.Araştırmanın sosyal geçerlik bulguları, yarı yapılandırılmış görüşmeye katılan anneler ve öğretmenlerin uygulamanın çocuklarının iletişim becerilerini geliştirmede yararlı olacağını düşündüklerini ifade etmişler ve çalışmanın etkililiğine ilişkin olumlu görüş belirtmişlerdir.

In this study, it is aimed to examine the effectiveness of the tablet based speech generating mobile application which was prepared during the research process in developing the communication skills of individuals with intellectual disabilities.In accordance with this purpose, it was examined that the effectiveness of the mobile application which produces speech in acquiring the skill of naming / describing pictures, in generalizing the targeted skills being taught, and in maintaining the skills after the completion of the teaching process on children with intellectual disabilities. In addition, social validity data were collected through a semi-structured interview form about the effects of the tablet-based mobile application which produces speech from the parents and teachers of the subjects participating in the study. In the research, `Explanatory Design`, one of the mixed method research designs, was used. In the first stage, semi-structured interview, one of the qualitative research methods, was carried out in order to determine the verbal communication development and communicative needs of children with intellectual disabilities. With the semi-structured interview form, the data obtained about the communication characteristics of children with intellectual disabilities, their communication styles, the child's receptive and expressive language skills and the child's verbal communication needs, and also the parent's views on alternative and communication systems were analyzed descriptively. Within the framework of the findings obtained from the interviews, the content of the ADIM mobile application, the categories and symbols to be included in the tablet based mobile application which produces speech were determined and the mobile application was prepared. In the second stage, which constitutes the experimental part of the study, in order to determine the effectiveness of the ADIM mobile application which produces speech, one of the single-subject research methods among the quantitative research designs, inter-subject multiple probe model with probe phase was used. The subject group of the study consists of three intellectually disabled children in the 6 to 8 age group. The findings obtained in the experimental design of the study indicated that the application of ADIM was effective in acquiring the skills of naming / describing pictures on the subjects who used a tablet-based device which produces speech and in the follow-up sessions held at the end of one, two and four weeks following the completion of the instruction, the subjects gained the skills and they could generalize the skills. The social validity findings of the study stated that the mothers and teachers who participated in the semi-structured interviews thought that the application would be useful in developing their children's communication skills and expressed a positive opinion on the effectiveness of the applications.