Türk siyasal yaşamında referandum süreçleri ve yazılı basın: Siyasal bilgilenme ve siyasal katılım bağlamında Türk yazılı basınının referandum süreçlerine yaklaşımı

Abstract

Geçmişten günümüze değin tüm siyasal sistemlerde kitle iletişim araçları önemli bir figür olmuşlardır. Siyasi yönetimin yapısına göre şekil alarak bazen bir araç olarak kullanılmışlar, bazen de demokratik sistemin oluşmasında önemli bir rol oynamışlardır. Otoriter ve Totaliter sistemlerde daha çok otoritenin ideolojisini ve fikirlerini halka benimsetmede bir araç olarak kullanılırken, demokratik sistemlerde ise siyasi otoritenin denetlenmesinde, halkın istek ve beklentilerinin iktidara ulaştırılmasında önemli bir rol oynamaktadırlar. Yine demokratik sistemlerde, kitle iletişim araçları geniş kitlelere hitap etmelerinden, çekici ve inandırıcı bir güce sahip olmalarından dolayı siyasilerin kendilerini ve fikirlerini halka anlatmalarında çok önemli roller üstlenmektedirler. Çalışmada Türkiye'de 1961 yılından günümüze kadar gerçekleştirilen yedi referandum sürecine Türk yazılı basınının yaklaşımı ve bu yaklaşımın siyasal bilgilenmeye ve siyasal katılıma katkısı ele alınmıştır. Demokrasinin en önemli araçlarından biri olan referandumlar, siyasi otoritenin meşruiyetinin sağlanmasında önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Şöyle ki siyasi yönetim kendi başına karar almaktan çekindiği ülkenin geleceğini ilgilendiren konularda ya da önemli Anayasa değişikliklerinde referanduma gitmeyi tercih etmektedir. Geçmişte siyasi iktidarlar tarafından başvurulan referandumlara günümüzde daha sık başvurulur hale gelinmiştir. Örneğin Türkiye'de 2000 ile 2017 yılları arasında üç referandum gerçekleşmiştir. Mevcut çalışmada Türk Yazılı Basınının referandum süreçlerine yaklaşımını belirlemek için derlem olarak seçilen Hürriyet, Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde referandumlarla ilgili 1781 haber yayınlanmıştır. Haber sayısının fazlalığı gazetelerin referandum dönemlerine büyük ilgi gösterdiklerini kanıtlamaktadır. Dönemin koşullarına ve sayfa sayısına göre bu haber sayısı her dönemde farklılık arz etmektedir. Gazeteler geçmişte olduğu gibi günümüzde de siyasal bilgilenmede hala en önemli araç olarak görülmektedir. Ayrıca gazetelerin siyasal katılımı arttırmada da etkili olduğu görülmektedir. Şöyle ki Türkiye'de en az haberin (doksan altı haber) yayınlandığı ve yine en az katılımın (yüzde 67,5) olduğu referandum 2007 referandumudur. Buradan hareketle yazılı basının siyasal bilgilenmede ve siyasal katılımda önemli bir rol oynadığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Siyasi Yönetim Biçimleri, Demokrasi, Kitle İletişim Araçları, Yazılı Basın, Referandum

Mass media have been an important figure in all political systems from past to present. They were sometimes used as a tool, taking shape according to the structure of the political administration, and sometimes played an important role in the formation of the democratic system. In authoritarian and totalitarian systems, they are mostly used as a tool to adopt the ideology and ideas of the public, while in democratic systems, they play an important role in controlling the political authority and reaching the people's demands and expectations to power. Again, in democratic systems, mass media play a very important role in addressing large masses and expressing themselves and their opinions to the public, as they have an attractive and convincing power. In this study, approach of Turkish print press to seven referendum processes carried out from 1961 to the present and the contribution of this approach to political information and political participation are discussed. One of the most important tools of democracy, referendums are used as an important tool in ensuring the legitimacy of the political authority. Namely, political management prefers to go to a referendum on matters concerning the future of the country or on important constitutional changes. Referendums, which were used by political authorities in the past, have become more common nowadays. For example, three referendums took place in Turkey between 2000 and 2017. In the present study, 1781 news related to the referendums were published in Hürriyet, Cumhuriyet and Milliyet newspapers, which were selected as samples to determine the approach of Turkish Print Media to referendum processes. The high number of news proves that newspapers show great interest to the referendum periods. According to the conditions of the period and the number of pages, this number of news differs in every period. Newspapers are still seen as the most important tool in political information today, as they did in the past. It is also seen that newspapers are effective in increasing political participation. Namely, the referendum with the least news (96 news items) published and with the least participation (67.5 percent) in Turkey was the referendum held in 2007. From this point of view, it was determined that the print media played an important role in political information and political participation. Keywords: Political Governance Forms, Democracy, Mass Media, Print Press, Referendum