Baskurt Türkçesinde isim yapım ekleri ve işlevleri: Tarihi karşılaştırmalı bir inceleme

Abstract

`Başkurt Türkçesinde İsim Yapım Ekleri: Tarihî Karşılaştırmalı Bir İnceleme` konulu tezimizde, Başkurt edebiyatının önde gelen isimlerinden Mostay Kärim'in 2014 yılında, Başkurdistan Kitap neşriyatı tarafından Ufa'da basılan Eserler 5. cilt: Uzun Hikâyeler (Оẕоn-Oẕаq Bаlа Sаq) adlı kitabındaki isim yapım eki alan kelimelerden ve Bаşqоrt Tĭlĭnĭñ Һüẕlĭgĭ I–II Tоm adlı sözlükten faydalanıp art ve eş zamanlı yöntem kullanılarak tarihî karşılaştırmalı bir çalışma yapılmıştır. Konunun iyi takip edilebilmesi, daha açık ve anlaşılır olması hedeflenerek, sözcük ve cümleler Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Çalışmamızda tespit edilen örneklerin orijinal hâli, transkripti ve Türkiye Türkçesine aktarılmış hâli yer almaktadır. Tespit ettiğimiz her isim yapım eki üzerine bilgi verildikten sonra, Başkurt Türkçesindeki işlevleri ve kullanım sıklıkları, Türkiye Türkçesi ile Başkurt Türkçesindeki isim yapım eklerinin ortaklıkları ve farklılıkları gösterilmiştir. Bunun yanı sıra eklerin Eski Türkçeden itibaren kullanım şekli incelenip, günümüzdeki kullanım benzerlikleri ve farklılıkları işlevleriyle birlikte ortaya konularak ekler hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Elde edilen bulgular istatistikî verilere göre tablo halinde gösterilmiştir.Anahtar kelimeler: Türkiye Türkçesi, Başkurt Türkçesi, İsim yapım ekleri, Tarihî Türk lehçeleri, Mostay Kärim

In our thesis on `Denominal Suffixes in Bashkir Language and their functions: A Historical Comparative Analysis` Bаşqоrt Tĭlĭnĭñ Һüẕlĭgĭ I – II Tоm and Mostay Kärim, one of the leading names of Bashkir literature, was made by using words with noun suffix and using words with noun suffix and using simultane ous method in his book Оẕоn-Oẕаq Bаlа Sаq, which contains the long stories of Mostay Kärim, published in Ufa by Bashkortostan Publishing. In order to follow the subject beter and tomake it more clear and understandable, word sand sentences were transcribed and translated into Turkey Turkish. The samples identified in our study are in their original form, transcript and translated into Turkey Turkish. After giving information about every noun suffixes we have found, their functions and frequency of use in Bashkir Turkish, the commonality and differences of noun suffixes in Turkey Turkish and Bashkir Turkish are shown in addition the usage of suffixes from old Turkish has been examined and a general information about suffixes has been given by presenting the similarities and differences in use at the present time. Obtained findings are shown in tables according to statistical date. Keywords: Turkey Turkish, Bashkir Turkish, Noun suffixes, Historical Turkish Dialects, Mostay Kärim.