Engelli birey ve ailesinin ötekileştirilmesi: Aksaray ili örneği

Abstract

Bu tezin konusu en az bir engele sahip bireyler ve engelli çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları dışlanma biçimleridir. Bu dışlanma biçimleri meslek, gelir, eğitim ve mülk sahipliği olmak üzere dört ana sınıfa ayrılmıştır. Çalışma Aksaray ilinde ikamet etmekte olan 22 katılımcı ile gerçekleşmiştir. Katılımcılardan 13'ünü engelli çocuğa sahip aileler oluştururken 9'unu en az bir engele sahip bireyler oluşturmaktadır. Çalışma da yöntem olarak nitel araştırma yöntemi seçilerek veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Farklı sosyo-ekonomik özelliklere sahip aileler ve engelli bireyler ile görüşmeler yapılarak çevrenin engeli deneyimleme üzerindeki etkisi araştırılmıştır.Çalışmanın kuramsal temelini Sosyal Model, İnsan Hakları Modeli ve Damga Kuramı oluşturmaktadır. Engellilik olgusu çalışmada sosyal çevre ve engelli bireylerin hakları üzerinden ele alınmıştır. Çalışmanın bulgular kısmında elde edilen veriler incelendiğinde, engelli bireyin engeli deneyimlemesindeki en büyük faktör fiziki ve sosyal çevredir. Katılımcılar engeli yaşatan şeyin engellerinden ziyade çevrenin onlara yaşattığı sorunlar olduğu üzerinde durmuştur. Bulgular kısmında; sağlık, istihdam, eğitim, rehabilitasyon, yoksulluk, fiziki çevre ve erişim sıkıntısı yaşadığı tespit edilen katılımcılara ait veriler başlıklar altında verilmiştir. Katılımcıların demografik özellikleri ve kişilik özellikleri engeli deneyimleme şekillerinde farklılık yaratmıştır.

The subject of this thesis is the forms of exclusion experienced by disabled individuals and families with disabled children. The exclusion experienced by individuals with at least one disability and families with a disabled child is divided into four different classes. These classes arearranged as occupation, income, education, and property ownership. The study was carried out with 22 participants residing in Aksaray. While 13 of the participants have a disabled child, the remaining 9 participants consist of people with at least one disability.The qualitative research method was chosen as the method, and the data were collected by semi-structured interview technique. The effect of the environment on experiencing disability was investigated by interviewing families and individuals with disabilities whose socio-economic characteristics differ.The theoretical basis of the study consists of Social Model, Human Rights Model and Stigma Theory. The phenomenon of disability is discussed in the study through the social environment and the rights of disabled individuals. When the data obtained in the findings part of the study are examined, the biggest factor in the disabled person's experience of disability is the physical and social environment. Participants focused on what causes people with disabilities to experience disability is the problems caused by the environment, rather than their disability. In the findings section, the data of the participants who were found to have health, employment, education, rehabilitation, poverty, physical environment, and access problems are given under the headings. The demographic and personality characteristics of the participants made a difference in the way how they experienced the disability.