Kunûzu Hayâti'l-Însan Kânûn-ı Etibbâ'-i Feylesûfân (Giriş-inceleme-metin-dizinler)

Abstract

XVIII. yüzyıl Osmanlı tıbbı diğer yüzyıllarla kıyaslandığında önem arz etmektedir. Zira bu yüzyıl Osmanlı tıbbının Klasik İslam tıbbından Klasik Batı tıbbına yüzünü döndüğü bir dönemdir. Dolayısıyla bu dönem eserlerinin incelenmesinden elde edilen veriler Türk Dili için önemli birer kaynaklık özelliği taşımaktadır.Bu çalışmada, on sekizinci yüzyılda yaşamış Ömer b. SinÀn İznikî tarafından kaleme alınan Kunûzu Hayâti'l-Însan Kânûn-ı Etıbbâ´-i Feylesûfân adlı tıp eseri incelenmiştir. İnceleme eserin kütüphanelerdeki nüshalarının temin edilmesiyle başlamış olup tespit edilen nüshalar içerisinden İstanbul Üniversitesi 7140 numaralı nüsha esas alınırken diğer nüshalardan da faydalanılmıştır.Çalışma, Giriş, İnceleme, Metin ve Dizin bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde genel olarak çalışmanın içeriği, çalışmada kullanılan yöntem, çalışmanın amacı belirtilmiştir. Yine giriş bölümünde on yedi ve on sekizinci yüzyılda Osmanlı dönemi tıp anlayışı ve tabipleri ile eserleri hakkında bilgi verilmiş olup çalışmaya söz konusu tıp kitabının yazarı ve eserleri kısaca tanıtıldıktan sonra çalışma konusu olan eser ve müellifi tanıtılmıştır. İnceleme bölümünde eserin imlâ ve ses bilgisi özellikleri ortaya konmuştur. Metin bölümü eserin çeviri yazıya aktarımı ile oluşturulmuştur. Dizin bölümünde metinde geçen sözcükler alfabetik olarak sıralanmış ve sözcüklerin metinde kullanılan anlamları gramatikal dizinde verilerek ayrıca sıklık ve ek dizini de yapılmıştır. Sonuç bölümünde metnin dil özellikleri ve içeriğinde dikkat çeken hususlar üzerinde tespit ve değerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışma bir taraftan XVIII. yüzyıl tıbbının durumu ve dilimizin tıp terimlerinin ifade kapasitesini ortaya koyarken diğer taraftan da bundan sonra bu alanda çalışma yapmak isteyenlere tıp terminolojisi açısından da katkı sağlayacaktır.

XVIII. Century Ottoman medicine has more importance compared to other centuries. Because this century is a period when Ottoman medicine turned its face from Classical Islamic medicine to Classical Western medicine. Therefore, the data obtained from the analysis of the works of this period are important sources for the Turkish Language.In this study, the medical work named Kunûzu Hayâti'l-Însan Kânûn-ı Etıbbâ´-i Feylesûfân, written by Ömer b. SinÀn Iznikî who lived in the eighteenth century, was examined. The examination began with the provision of copies of the work in the libraries and Istanbul University 7140 numbered copy among the copies determined was taken as basis and other copies were also used.The study consists of Introduction, Review, Text and Indexs. In the introduction section, the content of the study, the method used in the study, the purpose of the study were stated. Again, in the introduction part, information about the Ottoman understanding of medicine and its physicians in the seventeenth and eighteenth centuries and their works were given, and the study contains information about the author of the medical book and the work. In the examination part, the characteristics of the work related to spelling and phonetics were revealed. In the text section, the work has been transferred to the Latin alphabet with transcription signs. The words in the index section are listed alphabetically and the dictionary meanings of the words are given. In the conclusion part, all the data obtained in the study were evaluated. While this study reveals the state of XVIII. century medicine and the capacity of our language to express medical terms, on the other hand, it will contribute to those who want to study in this field in terms of medical terminology.