Nevşehir açık hava fresklerinin figür incelemesi ve sembolik anlamları

Abstract

Nevşehir'deki kayalık açık hava müzesinin ve Kapadokya bölgesindeki doğal şekillerin oluşumu günümüzden yaklaşık 12 milyon yıl önce yer kabuğunun derin kırıklarla yarılmasıyla başladığı çeşitli kaynaklarda belirtilmektedir. Bu kırıkların araladığı yarıklardan dışarı çıkan volkanik eriyik madde ile yeryüzü şekillerinin biçimlenmesinde etkili olmuşlardır. Halk dilinde peribacaları olarak da bilinen bu doğal kayalıklar çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Roma Devletinin, ağır baskıları, Anadolu'da bulunan Hıristiyanları büyük şehirlerden kaçarak kayalık gizli alanlara kaçıp buralarda ibadet etmelerine neden olmuştur. Zaman zaman baskılar azalmış zaman zaman artmış ve mezhep çatışmaları sebebiyle kiliselere sığınanların sayısı çoğalmıştır. Bu dönemlerde kiliselerde, kutsal kitaplarda Özellikle İncil olmak üzere Tevrat'tan sahneler duvarlara dini amaçlı olarak resmedilmeye başlanmıştır. Nevşehir bölgesi fresklerinin 9-12 yüzyıl arasına tarihlendiği birçok kaynakta belirtilmektedir. Nevşehir'in açık hava müzesi olmasının sebebi bu doğal kayalıklar ve bu kayalıklarda yaşayan medeniyetlerin bıraktığı izlerdir. Bu izler, çoğunlukla kayalıkların içlerine yapılan yaşam alanları ve ibadet amaçlı kiliseler ve yer altında oluşturulan yaşam alanları, yollar ve geçitlerdir. Bu yaşam alanları ve kiliselerde İsa ve Meryem ile yaşantılarına ait birçok fresk, mezar, su kanalları ve şarap mahzenleri bulunmaktadır. Nevşehir açık hava müzelerindeki bu zengin tarihin içinde, kiliselerde bulunan fresklerdeki figürlerin sembolik anlamlarının dönem bazında incelenerek, sanat tarihi ve Müze Eğitimi ve Uygulamaları alanında verilen derslerde pekiştirmek, anlaşılır hale getirmek amacıyla hazırlanan bu çalışmada, Kapadokya bölgesinde bulunan yaklaşık olarak 400 adet kilise ve şapelden; özellikle Gülşehir Aziz Jean Kilisesi freskleri incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda İncil'de anlatılan konuların sahneleri, semboller ve anlamları üzerinde durulmuştur. Kilisede bulunan figürler, semboller, haç işareti ve halelerin detaylarında bulgular saptanmış, sonuç bölümünde daha detaylı okunabilirliği sağlamak için sahnelerin ve kullanılan sembollerin özelliklerine vurgu yapılmıştır.

In several resources it is suggested that the formation of rocky open air museum in Nevsehir and the natural shapes in Cappadocia region was started by deep cracks in earth's crust approximately 12 millions years ago. Volcanic lava that was released from these fractions were effective in the formation of earth's land forms.Those natural rocks, fairy chimneys as commonly called by the public, also hosted several civilizations in the past. The severe pressures of Roman Empire forced the Christians in Anatolia to flee from large cities to hidden places in rocky areas and pray there. From time to time these pressures were weakened and sometimes got stronger and hence the number of people sheltering in churches as a result of conflicts among the sects increased. In these periods, in churches, holy books particularly Bible, scenes from Torah were pictured on the walls for religious purposes. It is stated in several resources that the frescos in Nevsehir date back to 9th and 12th centuries.The reason why Nevsehir is an open air museum is these natural rocks and the tracks left from civilizations lived here. These tracks are usually composed of living areas formed inside the rocks, churches for praying, routes and pathways under the ground. In these living areas and churches there are many frescos, tombs, water channels and wine cellars belonging to the lives of Jesus and Mary.In this study prepared for the purpose of reinforcing and making clear of the symbolic meanings of figures in the frescos in churches through examining them in period base within historical richness of Nevsehir open air museums for the lectures given in the fields of art history, education in museums and applications especially Gulsehir Aziz Jean Church frescos among approximately 400 curches and chapels has been examined. As a result of this observation, scenes of the stories told in Bible, symbols and their meanings have been focused on.