Günümüz tiyatrosunda hikaye anlatıcılığı ve farklı anlatı temsilleri üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışma tiyatroda hikaye anlatıcısının varlığını yönetmenin konumu üzerinden araştırmaktadır. Buna bağlı olarak öncelikle hikaye anlatma eylemi ve insanın hikaye anlatma yeteneği üzerinde durulmuştur. İnsanın bir hikaye anlatabilme ve anlatılan bir hikayeyi dinleyerek öğrenebilme yeteneğinin, kendi gelişimine ve birbiri ile iletişimine nasıl etki ettiği incelenmiştir. Bu etkinin kavramsal ve kültürel karşılığı araştırılmıştır. Buna bağlı olarak hikaye anlatıcısının geçmişten günümüze gelen anlamı ve kaynağı üzerinde durulmuştur. Daha sonra, hikaye anlatıcılığının bugünkü kavranışı incelenmiştir. Hikaye anlatıcısının güncel varlık biçimleri, bu biçimlerin üretilme ve kullanılma şekilleri üzerinde durularak, hikaye anlatıcılığının bugünün tiyatro yapısı içerisinde hem icracıları hem de seyircisi için hangi farklı anlamlara gelebildiği sorgulanmıştır. Çalışmanın bir sonraki aşamasında, temsile kaynaklık eden dramatik metinler ve anlatı metinleri içerisindeki ortaklaşan ve ayrışan yapısal unsurlar ele alınmıştır.Bir temsilin üretilmesindeki dramatik ve anlatısal araçların ayrıştırılabilmesi için, metinlerin yapısal unsurları ve zaman-mekan ilişkileri arasındaki farklılıklar öne çıkarılmıştır. Devamında hikaye anlatıcılığını bir sahneleme yöntemi olarak çalışmalarına dahil eden tiyatro kuramları ve sahneleme biçimleri analiz edilerek anlatı temsillerinin hangi farklı biçimlerde kurgulandığı araştırılmıştır. Bu noktada epik tiyatro ve epik anlatım, çalışmanın alanına dahil edilmiştir. Anlatı temsillerinin kurgulanışında geliştirilen farklı yöntem ve teknikler anlatının adaptasyonu ve zaman, mekan, ses ve ritm ile kurduğu ilişki üzerinden sorgulanmıştır. Bu ilişkiler bütününün temsil içerisindeki karşılığını anlayabilmek için, iki farklı örnekleme üzerinden inceleme ve değerlendirme yapılmıştır. Örneklenen temsiller yine anlatının adaptasyonu, zamanı, mekanı, sesi ve ritmi ile öne çıkan yapısal unsurları açısından değerlendirilmiştir.Tüm bu bilgilerin ışığında hikaye anlatıcısının günümüz temsil biçimleri içerisindeki konumu ve yönetmenin bir hikaye anlatıcılığı temsili üretebilmek için önemsemesi gereken noktalar açığa çıkarılmıştır.

This study explores the existence of the storyteller in the theater through the position of the director.Therefore, the storytelling action and the storytelling ability of the human beings are emphasized at first. It has been investigated how a human being's ability to tell a story and the ability of learning by listening to a story influences their own development and communication with each other. The conceptual and cultural counterpart of this effect has been investigated. Accordingly, the meaning and source of the storyteller coming from the past to now are emphasized. Later, the present understandings of storytelling was examined.By focusing on the current forms of existence of the story teller and the ways in which these forms are produced and used has been questioned that how different meanings of storytelling can be perceived by both performers and spectators in today's theater structure. In the next phase of the study, the structural and divergent structural elements in the dramatic texts and narrative texts that are the basis of the work were discussed. In order to be able to separate the dramatic and narrative elements of the performances, the structural elements of the texts and the differences between the time and space relationships are emphasized. Afterwards, the theories of theater and the ways of staging, which included story telling as a staging method, were analyzed and how they structure different forms of narrative performances were investigated. At this point, epic theater and epic narrative are included in the field of study. The different methods and techniques developed in the narrative performances have been questioned through the adaptation of the narrative and the relationship that has established with time, space, sound and rhythm. These relations were examined and evaluated through two different sampling methods to understand the performance of all of them in represent.Representative representations have also been assessed in terms of the adaptation of the narrative, the structural elements highlighted by time, space, voice and rhythm. In the light of all this information, the position of the storyteller in contemporary narrative performance forms and the points that the director should care about while producing a narrative performance have been released.