Tek ebeveynli çocuklar ve ebeveynleri üzerinde çocuk-ebeveyn ilişki terapisi odaklı psikoeğitim programının etkisi

Abstract

Amaç: Tek ebeveynli aile; evlenmemiş çocuk ya da çocuklardan ve tek ebeveynden oluşan ailelerdir. Ebeveynlerin boşanmaları, ayrı yaşamaları ya da ebeveynlerden birinin ölmesi durumunda ortaya çıkar ve tek kalan ebeveyn hayatını devam ettirirken çeşitli sorunlarla karşılaşır. Tek ebeveynli ailelerde karşılaşılan problemlerle baş etmenin yolu aile arasındaki ilişkiyi güçlendirmektir. Bu bilgiler ışığında, çalışmada Çocuk-Ebeveyn İlişki Terapisi Odaklı psikoeğitim programı uygulanarak tek ebeveynli ailelerin çocuklarındaki problemli davranışların azaltılması, ebeveynlerinin ise ebeveynsel empati ve kabul düzeylerinin artırılması amaçlanmıştır.Yöntem: Bu çalışma öntest-sontest deney ve kontrol gruplu yarı deneysel bir araştırmadır. Çalışmada 6 ebeveyn deney, 6 ebeveyn ise kontrol grubunda yer almıştır. Deney grubuna 10 haftalık Çocuk-Ebeveyn İlişki Terapisi odaklı psikoeğitim programı uygulanmıştır. Kontrol grubuna ise herhangi bir uygulama yapılmamıştır. Deney grubuna uygulama tamamlandıktan üç ay sonra izleme testi yapılmıştır. Çalışmada veri toplamak amacıyla Yetişkin-Çocuk Etkileşiminde Empati Ölçeği, Porter Ebeveyn Kabul Ölçeği ve Filial Problem Kontrol Listesi kullanılmıştır. Veriler, SPSS istatistik paket programı ile Mann-Whitney U ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi analiz yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir.Bulgular: Deney grubundaki ebeveynlerin ebeveynsel kabul ve empati düzeylerinde anlamlı bir fark olduğu tespit edilmiştir. Deney grubunda yer alan ebeveynlerin çocuklarının problemli davranışlarında anlamlı bir azalma olduğu belirlenmiştir. Deney grubunun sontest ve izleme testi sonuçlarında anlamlı bir fark bulunamamıştır.Sonuçlar: Deney grubuna verilen eğitim sonrasında bu gruptaki çocukların problemli davranışlarında azalma, ebeveynlerin ise ebeveynsel kabul ve empati düzeylerinde artış tespit edilmiştir. Uygulama yapılmayan kontrol grubundaki ailelerin çocuklarının problemli davranışlarında artış, ebeveynlerinin ise ebeveynsel kabul düzeylerinde azalma bulunmuştur. Deney grubuna yapılan izleme testi sonuçlarına göre eğitimin uzun süreli etkisi olduğu belirlenmiştir. Tüm bu sonuçlar değerlendirildiğinde, Çocuk-Ebeveyn İlişki Terapisi odaklı psikoeğitim programının tek ebeveynli ailelerde problemli davranış, ebeveynsel kabul ve empati üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Purpose: Single-parent family consists of unmarried child or children and a single parent. It occurs when the parents are divorced, separated or one of the parents dies and the single parent encounters various problems while continuing his/her life. The way to deal with the problems suffered by single parent families is to strengthen the family relationship. Keep in these in mind, this study was aimed to reduce problematic behaviors in children with single-parents and to increase parental empathy and acceptance levels of their parents by applying Psycho-Education Program based on Child-Parent Relationship Therapy. Method: This study is a quasi-experimental design with pretest-posttest experimental and control groups. The study was formed of 6 parents in the experimental group and 6 parents in the control group. A 10-week Psycho-Education Program based on Child-Parent Relationship Therapy was conducted with the experimental group while any program wasn't applied to the control group. Follow-up test was carried out with the experimental group three months after the application was completed. Measurament of Empathy in Adult-Child Interactions, Porter Parental Acceptance Scale and Filial Problem Checklist were used to collect data in the study. Data were analyzed with Mann-Whitney U and Wilcoxon signed-rank test analysis methods at SPSS statistical package program.Findings: It was determined that there was a significant difference in the parental acceptance and empathy levels of the parents in the experimental group. It was observed that there was a significant decrease in the problematic behaviors of the children in the experimental group. There was no significant difference in the posttest and follow-up test results of the experimental group.Conclusions: After the training, it was determined that the problematic behaviors of the children decreased and the parental acceptance and empathy levels of the parents increased in the experimental group. There was an increase in the problematic behaviors of the children and a decrease in the parental acceptance levels of their parents in the untrained control group. In the light of the follow-up test results carried out with the experimental group, it was determined that the education program had a long-term effect. All in all, it was concluded that the psycho-education program based on Child-Parent Relationship Therapy was effective on problematic behavior, parental acceptance and empathy in single-parent families.