Kabul ve kararlılık yaklaşımı temelli grup psiko-eğitimi ile ergenlerin benlik saygısı puanlarını yordamada öz-şefkat ve yaşantısal kaçınma puanlarının aracılık rolü

Abstract

Araştırmanın amacı, Kabul ve Kararlılık Yaklaşımı temelli grup psiko-eğitimi (KKYTGP) ile ergenlerin benlik saygısı puanlarını yordamada öz-şefkat ve yaşantısal kaçınma puanlarının aracılık rolünü incelemektir. Araştırma, benlik saygısını artırmaya yönelik olan grup psiko-eğitimi programının etkililiğini incelemek amacıyla öntest-sontest ölçümlü deney ve kontrol gruplu 2x2 yarı deneysel desen şeklinde tasarlanmıştır. Bu desende birinci faktör bağımsız işlem gruplarını (deney ve kontrol), ikinci faktör bağımlı değişkenlere ilişkin tekrarlı ölçümleri (öntest-sontest) göstermektedir. Deney grubuna uygulanan KKYTGP programı sekiz oturumdan oluşmaktadır (her oturum 90 dakika). Araştırmanın bağımlı değişkeni ise katılımcıların benlik saygısı düzeyleridir. Araştırmanın ölçek uyarlama çalışma grubu 2018-2019 eğitim-öğretim bahar yarıyılında İstanbul İli Kadıköy İlçesi ortaöğretim kurumları öğrencileri oluşturmuştur. Deneysel çalışma için çalışma grubu ise İstanbul Kadıköy Lisesi'nde öğrenim gören 10. ve 11. sınıf 37 öğrenci oluşturmuştur. Çalışma grubundaki deney grubu (n=20) ve kontrol grubu (n=17) seçkisiz atama ile oluşturulmuştur. Veri toplama aracı olarak Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği (RBSÖ), bu çalışma kapsamında uyarlanan Öz-Şefkat Ölçeği-Kısa Formu (ÖŞÖ-KF), Kaçınma ve Birleşme Ölçeği-Gençler 8 (KBÖ-G8) kullanılmıştır. Deney grubuna geliştirilen KKYTGP programı uygulanmıştır. Kontrol grubundaki katılımcılara ise bir uygulama yapılmamıştır. Uygulanan grup psiko-eğitiminin etkililiğinin incelenmesi için non-parametrik analizler Mann-Whitney U ve Wilcoxon işaret sıraları testi kullanılmıştır. Deney grubu ile kontrol grubunun aracılık analizi PROCESS macro ile analiz edilmiştir. Aracılık etkisi Bootstrap ile tahmin edilmiş ve Bias Corrected (BC) Bootstrapped güven aralığı (GA) ile hesaplanmıştır. Fark testi analizlerinde deney ve kontrol grubunun RBSÖ, ÖŞÖ-KF ve KBÖ-G8 öntest ölçümleri arasında fark anlamlı bulunmamıştır. Deney ve kontrol grubunun RBSÖ, ÖŞÖ-KF ve KBÖ-G8 sontest ölçümleri arasında deney grubu lehine fark anlamlı bulunmuştur. Ayrıca Deney grubunun RBSÖ, ÖŞÖ-KF ve KBÖ-G8 öntest ve sontest ölçümleri arasında sontest punaları lehine fark anlamlı bulunmuştur. Yapılan aracılık analizi sonucunda deney grubu ile kontrol grubunda yer almanın ÖŞÖ-KF sontest puanları üzerindeki ÖŞÖ-KF öntest puanları kontrol edildikten sonra RBSÖ sontest puanını yordamada aracılık etkisi bulunmuştur. Deney grubunda yer almanın benlik saygısı üzerinde ÖŞÖ-KF sontest puanlarının dolaylı etkisinin anlamlı olduğu dolayısıyla öz-şefkat düzeyinin benlik saygısına aracılık ettiği tespit edilmiştir. Diğer aracılık analizi işlemi sonucu deney grubu ile kontrol grubunda yer almanın KBÖ-G8 sontest puanları üzerindeki KBÖ-G8 öntest puanları kontrol edildikten sonra RBSÖ sontest puanını yordamada aracılık etkisi bulunmuştur. Deney grubunda yer almanın benlik saygısı üzerinde KBÖ-G8 sontest puanlarının dolaylı etkisinin anlamlı olduğu dolayısıyla yaşantısal kaçınma ve bilişsel birleşme düzeyinin benlik saygısına aracılık ettiği tespit edilmiştir. Öğrencilere uygulanan grup psiko-eğitimi programının, öğrencilerin benlik saygısını artırmada etkili olduğu görülmüştür. Bu etki nedensellik anlamına gelmemektedir.

The aim of the study is to examine the mediation role of self-compassion and experiential avoidance scores in predicting the self-esteem scores of adolescents via group psycho-education based on Acceptance and Commitment Approach (GPACA). The study was designed as a 2x2 quasi-experimental design including experimental and control groups with pretest-posttest measurements in order to examine the effectiveness of the group psycho-education program oriented to increase self-esteem. In the specified design, the first factor shows the independent process groups (experiment and control), and the second factor shows recurrent measurements (pretest-posttest) of dependent variables. GPACA program conducted to the experimental group consists of eight sessions (each session is 90 minutes). The dependent variable of the research is the self-esteem levels of the participants. The scale adaptation sample of the research included the secondary education students at Kadıköy, Istanbul in the spring semester of 2018-2019 academic year. For the experimental study, the study group consisted of 37 students in the 10th and 11th grades of Istanbul Kadıköy High School. The experimental group (n=20) and the control group (n=17) in the study group were formed by random assignment. As data collection tools, Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES), Self-Compassion Scale-Short Form (SCS-SF) and Avoidance and Fusion Questionnaire-Youth 8 (AFQ-Y8), that were adapted within the scope of the present study, were used. The developed GPACA program was applied to the experimental group. No application was conducted for the participants in the control group. Non-parametric analyzes, which are Mann-Whitney U and Wilcoxon signed rank tests, were used to examine the effectiveness of the applied group psycho-education. Mediation analysis for the experimental group and the control group was analyzed by PROCESS macro. Mediation effect was estimated by Bootstrap and calculated by using Bias Corrected (BC) Bootstrapped confidence interval (CIs). In the difference test analyses, the difference between the RSES, SCS-SF, and AFQ-Y8 pretest measurements of the experimental and control groups was not found significant. Among the RSES, SCS-SF, and AFQ-Y8 posttest measurements of the experimental and control groups, the difference was found significant in favor of the experimental group. Also, among the RSES, SCS-SF, and AFQ-Y8 pretest and posttest measurements of the experimental group, the difference was found significant in favor of the posttest scores. As a result of the mediation analysis, the effect of mediation of being in the experimental group and the control group was found in the prediction of RSES posttest score after controlling the SCS-SF pretest scores on the SCS-SF posttest scores. It was determined that being present in the experimental group had a significant indirect effect on the self-esteem of SCS-SF posttest scores, thus, the level of self-compassion mediated self-esteem. As a result of another mediation analysis procedure, the effect of mediation of being in the experimental group and the control group was found in the prediction of RSES posttest score after controlling the AFQ-Y8 pretest scores on the AFQ-Y8 posttest scores. It was determined that being present in the experimental group had a significant indirect effect on the self-esteem of AFQ-Y8 posttest scores, thus, the level of experiential avoidance and cognitive fusion mediated self-esteem. It was observed that the group psycho-education program applied to the students was effective in increasing the self-esteem of the students. This effect does not mean causality.