Nüfus Defterlerine göre Turhal kazasında Müslim nüfus (1831-1844)

Abstract

Arapça nefs kelimesinin çoğulu olan nüfus kelimesi, `ruh, can, hayat` anlamındakullanılır ve genellikle bir yerde yaşayan insanları ifade eder. Osmanlı Devleti'nin ilkdönemlerinden itibaren vergi ödemekle yükümlü olanları ve bilhassa askerî mevcudutespit etmek amacıyla nüfus sayımları yapılmıştır. Bu amaçla yapılan sayım işlemleri,dönemlere ve hazırlanma amaçlarına göre farklılıklar göstermiştir. İlk zamanlarda tımarsistemi ile bağlantılı olarak ülkedeki vergi potansiyelini görmek üzere tahrirler yapılmışve bu çalışmalar sonucunda defterler hazırlanmıştır. Tımar sistemi önemini yitirincenüfus tespiti avarız sayım şeklinde yapılmaya başlandı ve 18. yüzyıl boyunca sayımlarbu şekilde devam etti. Ancak 19. yüzyılda yaşanan yeni gelişmelerle birlikte sayımişlemlerinin niteliği de değişmeye başladı.Osmanlı Devleti'nde modern anlamda nüfus tespiti ilk olarak 1828-1829yıllarında yapılmak istenmişse de Osmanlı-Rus savaşı nedeniyle kesintiye uğramışnüfus sayımı tüm kazalarda uygulanamamıştır. Ancak bu teşebbüs modern anlamda ilkOsmanlı nüfus sayımı olarak kabul edilmektedir. Nitekim savaş sonrası yaşanantedirginlik nedeniyle halkı korkutmamak için 1828 nüfus sayımı sırasında bir metinyayınlanmıştır. Devlet yayınladığı bu metinde halktan kayıt memurlarına yardımetmelerini istemiştir. Bu nüfus sayımı sonucunda tarihsel araştırmalarda büyük önemtaşıyan nüfus kayıtları ortaya çıkmıştır. Çünkü nüfus kayıtları, kaydedilen döneminekonomik ve sosyal yapısı hakkında pek çok bilgiyi araştırmacılara sunmaktadır.Bölgenin idari oluşumu, yerleşim yerlerinin isimleri, kişilerin isimleri ve lakapları,askerlik durumu ve fiziki özellikleri gibi pek çok konu defterler vasıtasıyla ortayaçıkarılmaktadır.Tüm bu bilgilerin bulunduğu 8 adet Turhal Kazası Müslim nüfus defterleri 1831-1844 yılları arasında yöreye ait oldukça değerli veriler sunmaktadır. ÇalışmamızdaTurhal Müslim defterlerinin transkripsiyonu yapılmış, yorumlanıp anlaşılmasınoktasında tablolarla desteklenmeye çalışılmıştır. Bunun sonucunda belirtilen tarihler arasında Turhal Kazasının nüfus ve sosyal yapısı hakkında daha sağlıklı birdeğerlendirme yapma imkânı doğmuştur.Anahtar Kelimeler: Nüfus Sayımı, Nüfus Defterleri, Nüfus, Turhal, Müslim

The word population, which is the plural of the Arabic word nefs, is used tomean `soul, soul, life` and generally refers to people living in a place. Censuses havebeen carried out in order to determine the taxpayers and especially the military presencesince the early periods of the Ottoman Empire. The counting procedures performed forthis purpose differed according to the periods and preparation purposes. In the earlydays, records were made to see the tax potential in the country in connection with thegrooming system and books were prepared as a result of these studies. When thegrooming system lost its importance, population determination began to be made in theform of countless counts and the counts continued in this way throughout the 18thcentury. However, with the new developments in the 19th century, the nature ofcounting operations began to change.In the Ottoman Empire, population determination in the modern sense wasintended for the first time in 1828-1829, but the census, which was interrupted due tothe Ottoman-Russian war, could not be applied in all counties. However, this attempt isconsidered as the first Ottoman census in modern terms. As a matter of fact, a text waspublished during the 1828 census in order not to frighten the public due to theuneasiness experienced after the war. In this text, the government has asked the publicto help registrars. As a result of this census, population records, which are of greatimportance in historical research, have been revealed. Because population recordsprovide researchers with a lot of information about the economic and social structure ofthe period recorded. Many issues such as the administrative formation of the region, thenames of the settlements, the names and nicknames of the people, the military statusand physical characteristics are revealed through the notebooks.8 Turhal District Muslim population registers with all the information presentvery valuable data of the region between 1831-1844. In our study, Turhal Muslimnotebooks were transcribed and tried to be supported by tables in terms of interpretation and understanding. As a result, it was possible to make a healthier assessment of thepopulation and social structure of the Turhal District between the specified dates.Keywords: Census, Population Registers, Population, Turhal, Muslim