Millî edebiyat dönemi Türk romanında yabancılaşma olgusu (1908-1923)

Abstract

Yabancılaşma insanın evrende var olduğu günden itibaren toplumların ve bireyleriniçerisine düştükleri bir durumu ifade eder. Kökenleri Batı geleneğinin çok eski biranlayışı olan Eski Ahit'te yer alan putperestliğe dayanan bu kavram sosyolojik,psikolojik, siyasi-felsefi boyutlarıyla modern çağda önem kazanır. İlk kez Hegeltarafından soyut ve metafizik manasıyla ele alınan yabancılaşma olgusu, Karl Marxtarafından sistematik olarak kuram hâline getirilir. Marx, tarihsel sürecin bir parçasıolarak gördüğü insanı, insansal güçlerinin kaybı sonucunda özel mülkiyete ve iyeliğedayalı bir anlayışı benimsemesi açısından eleştirir. Ontolojik sorunsalın odağında yeralan modern toplumun yabancılaşmış bireyini ele alış biçimiyle Herbert Marcuse,Charles Wright Mills, Ferdinand Tönnies gibi düşünürler Marx'ın fikirlerine benzerniteliklere sahip görüşler ortaya koyar. Bu anlamda yabancılaşma olgusu kuramhakkında fikir ileri süren düşünürlerin görüşleri doğrultusunda çeşitlilik gösterir.Yabancılaşma olgusu esas alınarak oluşturulan çalışmanın Giriş bölümündeyabancılaşma hakkında kısaca bilgi verilerek Millî Edebiyat Dönemi TürkEdebiyatı'na genel bir bakış sağlanmıştır. İkinci bölüm yabancılaşma olgusununkuramsal görüşler etrafında şekillenen teorik çerçevesini oluşturur. Ontolojik birsorunsal olarak ele alınan yabancılaşma olgusunun felsefi gelişimi söz konusu edilir.Karl Marx'ın ortaya koyduğu yabancılaşma kuramı çerçevesinde kapitalist toplumdakiinsan anlayışı üzerinde durulur. Ayrıca yabancılaşma kuramı psikoloji bilimiiçerisinde pek çok bilim insanının görüşü esas alınarak irdelenir.Üçüncü bölümde Millî Edebiyat Dönemi Türk Edebiyatı (1908-1923) içerisindeyayımlanan otuz üç roman yabancılaşma kuramı çerçevesinde analiz edilmiştir. `MillîEdebiyat Dönemi Türk Romanında Toplumsal Anlam Boyutuyla Yabancılaşma`başlığını taşıyan bu bölümde yönetime-otoriteye, dinsel değerlere, aileye, kadına,evlilik kurumuna ve yaşanan topluma yabancılaşan kahramanlar konu edilmiştir.Dördüncü Bölüm `Millî Edebiyat Dönemi Türk Romanında Bireysel AnlamBoyutuyla Yabancılaşma` başlığını taşımaktadır. Bu bölüm roman kahramanlarınınbenlik kaybı, yalnızlık, hayata ilgisizlik, yaşlılık, duygusal yoksunluk, ahlaki yozlaşmagibi sebeplerle kendilerine yabancılaşmalarını konu edinir. Bu anlamda Millî EdebiyatDönemi Türk Edebiyatı'nda yabancılaşmanın toplumsal ve bireysel bağlamda çokyönlü bir görünüme sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Batılılaşma, benlik kaybı, Millî Edebiyat Dönemi, roman,yabancılaşma

Alienation is a situation that societies and individuals have fallen into since the dayhuman beings existed in the universe. This concept, which is based on paganism in theOld Testament, which is a very old understanding of the Western tradition, gainsimportance in the modern age with its sociological, psychological, political-philosophical dimensions. The phenomenon of alienation, which was first handled byHegel in an abstract and metaphysical sense, is systematically theorized by Karl Marx.The human being under the domination of the machine moves away from his own selfand is faced with an ontological problematic. Thinkers such as Herbert Marcuse,Charles Wright Mills, Ferdinand Tönnies, with the way they deal with the alienatedindividual of modern society, which is at the center of the ontological problematic, putforward views with similar qualities to Marx's ideas. In this sense, the phenomenon ofalienation varies in line with the views of thinkers who put forward ideas about thetheory.In the Introduction section of the study, which was created on the basis of thephenomenon of alienation, a general definition of alienation was made and anoverview of the Turkish Literature of the National Literature Period was provided. Thesecond chapter constitutes the theoretical framework of the phenomenon of alienation,which is shaped around theoretical views. The philosophical development of thephenomenon of alienation, which is considered as an ontological problematic, isdiscussed. Within the framework of the alienation theory put forward by Karl Marx,the understanding of human in capitalist society is emphasized. In addition, the theoryof alienation is examined on the basis of the opinions of many scientists in psychology.In the third part, thirty-three novels published in National Literature Period TurkishLiterature (1908-1923) are analyzed within the framework of alienation theory. In thissection titled `Alienation with the Dimension of Social Meaning in the Turkish Novelof the National Literature Period`, the characters who are alienated from theadministration-authority, religious values, family, women, marriage institution and thesociety in which they live are the subject. The fourth chapter is titled `Alienation withIndividual Meaning Dimension in Turkish Novel of the National Literature Period`.This chapter deals with the alienation of the heroes of the novel due to reasons such asloss of self, loneliness, indifference to life, old age, emotional deprivation, moraldegeneration. In this sense, it has been concluded that alienation in Turkish Literatureof the National Literature Period has a versatile appearance in sociological andindividual contexts.Keywords: alienation, loss of self, National Literature Period, novel, Westernization.