Re-thinking the geopolitics of Iran in the face of globalization and regionalization

Abstract

İran jeopolitik konum itibari ile Pakistan, Afganistan ve Türkmenistan ile sınır komşusu olması nedeniyle Orta Asya'ya, Ermenistan ve Azerbaycan ile komşu olması sebebiyle Kafkasya'ya, Irak ve Türkiye ile sınırdaş olması nedeniyle Orta Doğu'ya etki etme gücüne sahip önemli bir ülke konumundadır. Orta Asya ve Orta Doğu'nun kesişim noktasında bulunan İran, Basra Körfezi ve Hazar Denizi ile olan bağlantısı açısından bölgeyi hem ekonomik hem de siyasi yönden şekillendirebilecek bir güce sahiptir. Jeopolitik öneminin yanında sahip olduğu doğal kaynaklar nedeniyle İran hem bölgesel güçlerin hem de küresel güçlerin dikkatini çekmektedir.Orta Doğu'nun Arap olmayan ülkelerinden biri olan İran, sahip olduğu köklü tarihi ve uygarlığı nedeniyle tarih boyunca bölgenin önemli ülkesi olma konumunu korumuştur. 20. Yüzyılın son çeyreğine kadar Batı ve Amerika ekseninde hareket eden İran, Şah yönetiminin devrilmesiyle hem siyasal sistem açısından hem de İran'ın dünyada kendisini konumlandırdığı nokta açısından büyük bir değişim yaşamıştır. 1979 İran İslam Devrimi ile İran'da ekonomiden dış politikaya, anayasal düzenden siyasi kültüre her alanda bu değişimi görmek mümkündür. Küresel sistemle, daha doğrusu Batı ve Amerika ile hareket eden İran, artık yerini Amerika ve İsrail karşıtı bir ülkeye bırakmıştı. Bu durum İran'ı küresel sistemden izole olmaya itmiş ve hem siyasi hem de ekonomik sıkışmışlığa sürüklemiştir. 2003 yılında Amerika'nın gerçekleştirdiği Irak harekatı ve 2010'da başlayan ve bölgeyi etkisi altına alan, rejimleri değiştiren `Arap Baharı` süreci bölgeyi yeni bir düzene taşımıştır. Küresel ve bölgesel gelişmeler İran'a geniş bir hareket alanı açmış ve bölgede etki gücünü arttırma fırsatı sunmuştur. Bu noktada bölgenin önemli ülkesi olan İran'ın jeopolitik konumunu ve dış politika hamlelerini yeni bir okumaya tabi tutmak kaçınılmaz olmuştur. Bu çalışma ile birlikte güncel olarak İran'ın dış politikasında gündemini oluşturan üç önemli olayın incelenmesi hedeflenmiştir. İlk olarak İran'ın Irak ile ilgili politikası ve nüfuz etme çabası incelenmiş daha sonra Suriye'de yaşanan gelişmeler ışığında İran'ın bölgesel bir güç olarak hamleleri analiz edilmiştir. Son bölümde ise İran'ın nükleer faaliyetlerinin ve 2015'te imzalanan nükleer anlaşmanın analizi yapılmıştır.

Iran is an important country due to its geopolitical position whereby it is neighboring Pakistan, Afghanistan and Turkmenistan with an ability to influence Central Asia, neighboring Armenia and Azerbaijan with an ability to influence the Caucasus, bordering Iraq and Turkey with an ability to influence the Middle East. Iran's position at the intersection of Central Asia and the Middle East, its ties to the Persian Gulf and the Caspian Sea mean that it has a potential to influence the region both politically and economically. Aside from its geopolitical importance, due to its natural resources Iran attracts both regional and global attention.Iran, which is one of the Middle East's non-Arab countries, has been one of the most important countries of the region due to its deep history and civilization. While Iran has been in the American and Western Axis until the last quarter of the last century, the Revolution has changed both Iran's domestic politics and its position in the world. After the 1979 Iran Islamic Revolution, it is possible to observe this change in areas ranging from the economy to foreign policy, from constitutional law to political culture. The Iran that was acting together with the global system, especially the West and the USA, was replaced by an anti-USA and anti-Israel state. This situation has led Iran to be more isolated and put Iran to difficulty with political and economic restrictions.America's invasion of Iraq in 2003 and the `Arab Spring` process that began in 2010 has brought a new order to the region. Global and regional developments have opened a large playfield for Iran and let it increase its power in the region. This is why, it is imperative that we re-evaluate the strategy and the geopolitical location of Iran and its political actions. This work aims at evaluating three main events that are on Iran's foreign policy agenda. First, Iran's struggle in Iraq for influence is looked at, followed by an analysis of Iran's foreign policy actions in light of the Syrian war. Last section analyses Iran's nuclear activities and the nuclear deal that was signed in 2015.