Finans biliminde temel teoriler ve geçerliliklerinin testi üzerine denemeler: Borsa İstanbul örneği

Abstract

Değişen piyasa koşulları ve yatırımcı psikolojisi gibi birçok unsur, finans teorilerinin genel varsayımlarından sapmalara yol açmakta ve bu teorilerin pratikteki karşılığı sorgulanmaktadır. Klasik finans teorilerinin piyasa davranışını ne derece açıkladığını tespit etmek; yatırımcılar, yöneticiler ve finans araştırmacıları için oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı, finans biliminin dayandığı bazı teori, hipotez ve ilkelerin geçerliliklerini güncel veriler ile Borsa İstanbul'da test etmektedir. Bu amaç doğrultusunda çalışma, çeşitli piyasa ve analiz yöntemleri kullanılarak tasarlanmıştır.Bir finansal yatırım kararı verilirken risk unsuru göz ardı edilmemesi gerekir. Bu bağlamda vadeli piyasalar, spot piyasalarda ortaya çıkan risklere karşı koruma sağlama özelliğinden dolayı sıklıkla kullanılmaktadır. Aynı zamanda bu iki piyasa arasındaki etkileşim yapısının araştırılması, hem teorik beklentileri değerlendirmede hem de yatırım kararları noktasında kullanılmaktadır.Bu kapsamda çalışmada spot ve vadeli piyasalar arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik (öncül-ardıl) ilişkileri araştırılarak İşlem Maliyeti Hipotezi, Kaldıraç Hipotezi, Taşıma Maliyeti Hipotezi, Etkin Piyasa Hipotezi ve Çeşitlendirme İlkesi'nin değerlendirilmesi yapılmıştır. Aynı zamanda finansta birçok teori ve model için bir altyapı ilkesi olan risk-getiri rasyonelliği spot ve vadeli piyasa üzerinden sınanmıştır. Son olarak ise, yurt içi ve yurt dışı çeşitli piyasalar arasında Dinamik Koşullu Korelasyonlu Çok Değişkenli Stokastik Volatilite Modeli (DCC-MSV) kullanılarak volatilite yayılmaları hesaplanmış ve Uluslararası Portföy Teorisi'nin avantajları bu bağlamda araştırılmıştır.Çalışmadan elde edilen temel sonuç; BİST 30 Endeksi'nin davranışının araştırma kapsamına alınan finansın klasik teori ve ilkeleri ile desteklenmediği yönündedir. Ayrıca endeksin diğer piyasalarla genellikle birlikte hareket ettiği, aralarında yüksek derecede dinamik koşullu korelasyon değerine sahip olduğu, döviz kurları ve çeşitli uluslararası hisse senedi piyasaları ile volatilite yayılımları gösterdiği ve bunun sonucunda ise her geçen gün çeşitlendirme fırsatlarının azalabileceği tespit edilmiştir.

Many factors, such as changing market conditions and investor psychology, lead to deviations from the general assumptions of financial theories and the practical relevance of these theories is questioned. Determining the extent to which classical finance theories explain market behavior is important for investors, managers and finance researchers.The aim of this study is to test the validity of some theories, hypotheses and principles on which the science of finance is based on Borsa Istanbul with current data. For this purpose, the study was designed using various market and analysis methods.The element of risk should not be ignored when making a financial investment decision. In this context, futures markets are frequently used because of their ability to hedge against the risks that arise in spot markets. At the same time, investigating the interaction structure between these two markets is used both for evaluating theoretical expectations and for investment decisions.In this context, the study investigates cointegration and causality (lead-lag) relationships between spot and futures markets and evaluates the Transaction Cost Hypothesis, Leverage Hypothesis, Carry Cost Hypothesis, Efficient Market Hypothesis and Diversification Principle. At the same time, risk-return rationality, which is an underlying principle for many theories and models in finance, is tested on spot and futures markets. Finally, volatility spillovers between various domestic and international markets are calculated using the Dynamic Conditional Correlated Multivariate Stochastic Volatility Model (DCC-MSV) and the advantages of the International Portfolio Theory are investigated in this context.The main conclusion of the study is that the behavior of the BIST 30 Index is not supported by the classical theories and principles of finance. We also find that the index generally moves in tandem with other markets, has a high degree of dynamic conditional correlation, and exhibits volatility spillovers with exchange rates and various international equity markets, which may reduce diversification opportunities day by day.